04/07/2025
Μεροληψία Επιλεκτικής Προσοχής: Γιατί βλέπουμε μόνο ό,τι θέλουμε;
Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι, μόλις εστιάσετε σε κάτι, όπως ένα συγκεκριμένο αυτοκίνητο, ένα αντικείμενο, ακόμα και μια σκέψη, ξαφνικά το βλέπετε παντού γύρω σας; Ή ακόμα και όταν σας απασχολεί μια ιδέα, όλα γύρω σας μοιάζουν να τη δικαιώνουν;
Αυτό δεν είναι τυχαίο. Ονομάζεται «μεροληψία επιλεκτικής προσοχής» (selective attention bias) και είναι ένας μηχανισμός του εγκεφάλου μας που επηρεάζει το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο.
Τι είναι η μεροληψία επιλεκτικής προσοχής;
Είναι η τάση που έχουμε να παρατηρούμε κυρίως όσα συμφωνούν με τις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις, επιθυμίες ή προσδοκίες μας, αγνοώντας ό,τι τις αμφισβητεί. Με απλά λόγια, βλέπουμε αυτό που ήδη ψάχνουμε. Ο εγκέφαλός μας, για λόγους οικονομίας ενέργειας και ταχύτητας, «φιλτράρει» τα ερεθίσματα γύρω μας. Αυτό το φίλτρο όμως δεν είναι ουδέτερο – είναι βαθιά υποκειμενικό.
«Δεν βλέπουμε τον κόσμο όπως είναι… αλλά όπως είμαστε εμείς.»
(Anaïs Nin)
Το διάσημο πείραμα με τον γορίλα
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του φαινομένου είναι το πείραμα των ψυχολόγων Daniel Simons και Christopher Chabris. Οι συμμετέχοντες καλούνται να παρακολουθήσουν ένα βίντεο και να μετρήσουν τις πάσες μεταξύ παικτών με λευκές μπλούζες.
Ενώ εστιάζουν την προσοχή τους σε αυτό το καθήκον, δεν παρατηρούν έναν άνθρωπο ντυμένο γορίλα που περνάει μπροστά τους και κάνει γκριμάτσες στην κάμερα! Το πείραμα αποδεικνύει πόσο περιορισμένη και επιλεκτική μπορεί να γίνει η προσοχή μας όταν έχουμε έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο ή προσδοκία.
Πώς το βιώνουμε στην καθημερινότητα
Η μεροληψία επιλεκτικής προσοχής δεν είναι κάτι αφηρημένο – επηρεάζει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας:
- Στα social media: Αν έχουμε μια συγκεκριμένη πολιτική άποψη, ο αλγόριθμος και η προσοχή μας θα ενισχύσουν την επαφή με περιεχόμενο που την επιβεβαιώνει.
- Στις σχέσεις: Αν θεωρούμε κάποιον «δύσκολο», θα παρατηρούμε κυρίως τις συμπεριφορές που ενισχύουν αυτή την αντίληψη.
- Στην υγεία: Αν ανησυχούμε για ένα σύμπτωμα, τείνουμε να εστιάζουμε μόνο στις πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τον φόβο μας και αγνοούμε εκείνες που θα μπορούσαν να μας καθησυχάσουν.
Πώς μπορούμε να το διαχειριστούμε;
Δεν μπορούμε να «σβήσουμε» τη μεροληψία μας, αλλά μπορούμε να τη γνωρίσουμε και να την παρατηρούμε.
Ορίστε μερικά πρακτικά βήματα:
- Αναγνώριση: Το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η τάση υπάρχει μέσα μας.
- Αμφισβήτηση: Όταν κάτι συμφωνεί με όσα πιστεύουμε, να ρωτάμε: «Υπάρχει και άλλη πλευρά που δεν βλέπω;»
- Διεύρυνση οπτικής: Ας προσπαθούμε να ακούμε και διαφορετικές απόψεις, ακόμα κι αν δεν συμφωνούμε.
- Ανοιχτό μυαλό: Να δίνουμε χώρο στο άγνωστο και στο απρόβλεπτο.
Ένας σοφός λέει: «Μέσα μας κατοικούν δύο λύκοι. Ένας που βλέπει το θετικό και ένας που τρέφεται με αρνητικότητα. Ποιος νικάει στο τέλος; Εκείνος που ταΐζουμε περισσότερο.»
Ό,τι επιλέγουμε να προσέχουμε, το ενισχύουμε. Ό,τι αγνοούμε, σιγά-σιγά σβήνει.
Η μεροληψία επιλεκτικής προσοχής είναι από τα πιο ύπουλα φίλτρα της αντίληψής μας. Αν όμως μάθουμε να το παρατηρούμε, ανοίγουμε τον δρόμο για μια πιο καθαρή, πιο αληθινή εικόνα του κόσμου και του εαυτού μας.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
27/06/2025
Πώς να ηγηθείτε με αυτοπεποίθηση στην εργασία, στην οικογένεια και στην καθημερινότητα
Η ηγεσία δεν είναι απλώς ένας τίτλος ή μια θέση εξουσίας. Είναι μια στάση ζωής που εφαρμόζεται σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, από το γραφείο μέχρι την οικογένεια και τις κοινωνικές μας σχέσεις.
Ένας καλός ηγέτης δεν καθοδηγεί μόνο μια ομάδα εργαζομένων, αλλά και την οικογένειά του, τους φίλους του, και φυσικά, τον ίδιο του τον εαυτό σε δύσκολες στιγμές.
Αν αναρωτιέστε πώς να ηγηθείτε με αυτοπεποίθηση, αυτό το άρθρο είναι φτιαγμένο για εσάς.
- Μην περιμένεις να πιστέψουν οι άλλοι σε εσένα για να πιστέψεις εσύ στον εαυτό σου.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε πει: “Η επιτυχία δεν είναι το τέλος, η αποτυχία δεν είναι μοιραία: το θάρρος να συνεχίζεις είναι αυτό που μετράει”. Η αυτοπεποίθηση ξεκινά από μέσα μας. Αν δεν έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, πώς μπορείς να περιμένεις ότι οι άλλοι θα σε εμπιστευτούν;
Αυτό ισχύει και στις προσωπικές σχέσεις. Ένας γονιός που πιστεύει στις ικανότητές του μεταφέρει στα παιδιά του αυτοπεποίθηση και σταθερότητα. Ένας σύντροφος που έχει αυτοπεποίθηση δημιουργεί υγιείς και ισορροπημένες σχέσεις.
- Μάθε από τα λάθη σου, και γέλα με αυτά
Ένας γνωστός διευθύνων σύμβουλος μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας συνήθιζε να λέει στους εργαζομένους του: “Αν δεν κάνουμε λάθη, σημαίνει ότι δεν προσπαθούμε αρκετά” .
Μια ιστορία που ξεχωρίζει είναι αυτή του Κόλιν Πάουελ, στρατηγού του Αμερικανικού Στρατού και πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ. Όταν ήταν νέος αξιωματικός, έκανε ένα σοβαρό λάθος σε στρατιωτική άσκηση. Αντί να τιμωρηθεί αυστηρά, ο ανώτερός του του είπε: “Έμαθες το μάθημά σου; Τέλεια, τώρα πήγαινε και γίνε καλύτερος”. Αυτή η προσέγγιση τον βοήθησε να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο αξιόλογους ηγέτες της εποχής του.
Το ίδιο ισχύει και στην οικογένεια. Οι γονείς κάνουν λάθη, αλλά το σημαντικό είναι να μαθαίνουν από αυτά και να δείχνουν στα παιδιά τους ότι η αποτυχία είναι κομμάτι της διαδικασίας μάθησης.
- Μίλα και δράσε με σιγουριά
Ένας ηγέτης που διστάζει στις αποφάσεις του, μεταφέρει αυτή την αβεβαιότητα στην ομάδα του. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα στο σπίτι.
Οι γονείς που αμφιταλαντεύονται σε αποφάσεις μεγαλώνουν παιδιά που δεν νιώθουν ασφάλεια.
Για να εμπνέετε εμπιστοσύνη, να μιλάτε καθαρά, να χρησιμοποιείτε θετική γλώσσα σώματος και να στηρίζετε τις αποφάσεις σας με επιχειρήματα.
- Να είσαι αυθεντικός – οι άνθρωποι εκτιμούν την ειλικρίνεια
Μια ενδιαφέρουσα ιστορία από τον κόσμο των επιχειρήσεων λέει ότι ο Howard Schultz, πρώην CEO της Starbucks, δεν δίστασε να παραδεχτεί τα λάθη του όταν η εταιρεία του βρέθηκε σε οικονομικές δυσκολίες. Με ειλικρίνεια και διαφάνεια, κατάφερε να εμπνεύσει την ομάδα του και να επαναφέρει την εταιρεία στην κορυφή.
Αυτή η αρχή ισχύει και στις προσωπικές σχέσεις. Ένας γονιός ή ένας σύντροφος που αναγνωρίζει τα λάθη του και μιλάει με ειλικρίνεια κερδίζει την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό των άλλων.
- Να ενθαρρύνεις και να στηρίζεις τους άλλους
Οι σπουδαίοι ηγέτες δεν προσπαθούν να αποδείξουν ότι είναι οι πιο ικανοί· αντίθετα, εστιάζουν στο να αναδείξουν τις ικανότητες των άλλων.
Ο Νέλσον Μαντέλα έλεγε: “Ένας αληθινός ηγέτης πρέπει να είναι αρκετά ταπεινός ώστε να καθίσει πίσω και να αφήσει τους άλλους να λάμψουν”.
Αυτό το στοιχείο της ηγεσίας είναι εξαιρετικά σημαντικό και στην οικογένεια. Ένας ηγέτης-γονιός ενθαρρύνει τα παιδιά του να αποκτήσουν αυτονομία και αυτοπεποίθηση, αντί να εξαρτώνται από αυτόν.
- Παραδείγματα ιδανικής ηγεσίας στην καθημερινότητα
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα ηγεσίας με αυτοπεποίθηση είναι ο Steve Jobs. Παρά τις προκλήσεις και την απομάκρυνσή του από την Apple το 1985, επέστρεψε το 1997 και, με το όραμά του και την αποφασιστικότητά του, μετέτρεψε την εταιρεία σε μία από τις πιο επιτυχημένες παγκοσμίως. Η πίστη του στις καινοτόμες ιδέες και η ικανότητά του να εμπνέει τους συνεργάτες του τον καθιστούν πρότυπο ηγέτη.
Αλλά η ηγεσία δεν περιορίζεται μόνο στον επιχειρηματικό κόσμο. Ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα είναι οι γονείς που καθοδηγούν τα παιδιά τους με αγάπη, συνέπεια και ενθάρρυνση. Ένας πατέρας που αφιερώνει χρόνο στα παιδιά του και τους διδάσκει την αξία της σκληρής δουλειάς ή μια μητέρα που υποστηρίζει τα όνειρα των παιδιών της είναι επίσης υπέροχα παραδείγματα ηγεσίας.
Ένα ακόμα παράδειγμα είναι η Jacinda Ardern, πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας. Η αποφασιστική αλλά και συμπονετική ηγεσία της φάνηκε ιδιαίτερα μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Christchurch το 2019. Με ειλικρίνεια και ενσυναίσθηση, καθοδήγησε τη χώρα μέσα από την κρίση, δίνοντας έμφαση στην ενότητα και τη συμπόνια. Αυτό αποδεικνύει ότι η ηγεσία σημαίνει ισορροπία ανάμεσα στην αποφασιστικότητα και την ανθρωπιά.
Συμπέρασμα
Η αυτοπεποίθηση δεν ισοδυναμεί με αλαζονεία, αλλά με την εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας.
Με συνεχή μάθηση, αυθεντικότητα και στήριξη στους γύρω μας, μπορούμε να γίνουμε ηγέτες που εμπνέουν και καθοδηγούν με σιγουριά, είτε στο γραφείο, είτε στο σπίτι, είτε στην κοινωνία.
Ηγέτης δεν είναι αυτός που έχει ακόλουθους, αλλά εκείνος που δημιουργεί νέους ηγέτες, στην εργασία, στην οικογένεια και στη ζωή.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Μάθε πώς να εκφράζεσαι με σαφήνεια, να ενισχύεις την παρουσία και την αυτοπεποίθησή σου, και να εμπνέεις τους άλλους με τον λόγο και τη στάση σου, μέσα από το πρόγραμμα
“Η Τέχνη της Επικοινωνίας”,
20/06/2025
Μήπως σε εκμεταλλεύονται; Δες τα σημάδια
Ας είμαστε ειλικρινείς: Όλοι έχουμε βρεθεί κάποια στιγμή να αναρωτιόμαστε αν ο άλλος μας βλέπει ως άνθρωπο… ή ως πολυεργαλείο. Από τον φίλο που σε θυμάται μόνο όταν χωρίζει, μέχρι τον σύντροφο που θεωρεί δεδομένο πως «εννοείται ότι θα τα κάνεις όλα εσύ», η εκμετάλλευση στις σχέσεις δεν φωνάζει — ψιθυρίζει. Γι’ αυτό ας τη δούμε από κοντά, με λίγο χιούμορ, γιατί αλλιώς δεν αντέχεται.
- Εσύ προσφέρεις διαρκώς – ο άλλος απλώς… παίρνει
Αν σε κάθε συναισθηματικό “πάρε-δώσε” είσαι εσύ αυτός που δίνει, στο τέλος θα νιώσεις σαν ΑΤΜ που βγάζει συναισθήματα αντί για χαρτονομίσματα. Στηρίζεις, καταλαβαίνεις, συγχωρείς, ακούς.
Και όταν έχεις ανάγκη εσύ; Το τηλέφωνο δεν απαντά ή είναι «εκτός σύνδεσης».
Παράδειγμα:
«Ρε συ, δεν είμαι καθόλου καλά αυτές τις μέρες…»
«Ωχ! Πάντως εγώ χθες είδα τον Γιώργο και μου είπε κάτι φοβερό, άκου να σου πω!»
Και κάπως έτσι ξεκινά ένας μονόλογος 45 λεπτών.
- Σε θυμούνται μόνο όταν έχουν πρόβλημα
Εκεί που έχεις μήνες να τους δεις ή να μιλήσετε, σου έρχεται μήνυμα:
«Καλημέρα! Έχεις λίγο χρόνο; Θέλω να σου πω κάτι πολύ σοβαρό…»
Κι εσύ, όπως πάντα, ανταποκρίνεσαι. Τους ακούς, τους ενθαρρύνεις, τους στηρίζεις. Κι όταν πάνε καλύτερα; Εξαφανίζονται…
- Εκμεταλλεύονται την «καλή σου καρδιά»
Ξέρουν ότι είσαι ευαίσθητος, ευγενικός, δεν θέλεις να στενοχωρήσεις κανέναν. Οπότε, μόλις πας να πεις «όχι», σε κάνουν να αισθάνεσαι ενοχές:
«Α, δεν το περίμενα αυτό από σένα… Εσύ που πάντα ήσουν εκεί για όλους…»
Με αποτέλεσμα να υποχωρείς. Ξανά.
- Νιώθεις σαν “συναισθηματικό αποκούμπι” – χωρίς ανταπόδοση
Κάθε φορά που περνούν δύσκολες στιγμές, σε βρίσκουν. Ξεσπούν, εκτονώνονται, εξομολογούνται.
Κι όταν ξαναβρούν την ισορροπία τους; Ούτε ένα «εσύ πώς είσαι;».
Εσύ είσαι αυτός που μαζεύει τα κομμάτια τους — αλλά ποιος μαζεύει τα δικά σου;
- Είσαι ανύπαρκτος όταν δεν είσαι «χρήσιμος»
Όταν δεν έχεις να προσφέρεις κάτι πρακτικό ή συναισθηματικό, η παρουσία σου μοιάζει αδιάφορη. Όχι επειδή δεν έχεις αξία, αλλά επειδή -προσωρινά- δεν τους εξυπηρετείς. Και αυτό πονάει. Πολύ.
Ένα μικρό test για να δεις αν σε εκμεταλλεύονται:
- Αν σταματήσεις να επικοινωνείς πρώτος, πόσο θα αργήσουν να σε αναζητήσουν;
- Αν χρειαστείς εσύ βοήθεια, πόσοι θα είναι εκεί για σένα;
- Όταν λες «όχι», το σέβονται ή προσπαθούν να σε κάνουν να νιώσεις τύψεις;
- Υπάρχει αμοιβαιότητα στη φροντίδα ή είσαι πάντα εσύ η «δεξαμενή υπομονής»;
Αν οι απαντήσεις σου σε βάζουν σε σκέψεις… ίσως μόλις απάντησες στην ερώτηση του τίτλου.
Τι μπορείς να κάνεις;
Δεν χρειάζεται να γίνεις σκληρός ή απόμακρος. Χρειάζεται, όμως, να αγαπήσεις τον εαυτό σου αρκετά ώστε να μην τον αφήνεις εκτεθειμένο στην εκμετάλλευση.
- Θέσε όρια. Είναι σαν αντηλιακό: δεν φαίνονται, αλλά σε προστατεύουν.
- Μίλα ξεκάθαρα. Αν δεν πεις τι σε ενοχλεί, μην περιμένεις να το καταλάβει κάποιος μόνος του.
- Δες ποιος μένει κοντά σου όταν δεν τον εξυπηρετείς. Αυτοί είναι οι δικοί σου άνθρωποι.
Και να θυμάσαι:
Η καλοσύνη δεν είναι υποχρέωση και η αξία σου δεν εξαρτάται από το πόσο χρήσιμος είσαι για τους άλλους.
Από τη συντακτική ομάδα του Α.Λ.Π.
Μάθε πώς να ενισχύσεις την ικανότητά σου να επικοινωνείς με αυτοπεποίθηση, από τη Μαρία Παπουτσή, Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπεύτρια, στο πρόγραμμα “Η Τέχνη της Επικοινωνίας“.
13/06/2025
Το σύνδρομο της Άδειας Φωλιάς: Όταν και το τελευταίο παιδί φεύγει από το σπίτι
Τα παιδιά φεύγουν για να χτίσουν τις δικές τους φωλιές. Οι γονείς μένουν για να ανακαλύψουν ξανά τον εαυτό τους.
Η στιγμή που κάθε γονιός γνωρίζει πως θα έρθει… αλλά κανείς δεν είναι πραγματικά έτοιμος για αυτήν. Το παιδί τους, το μικρό κάποτε πλασματάκι που μεγάλωσε ανάμεσα σε σχολικές γιορτές, αγκαλιές και δύσκολη εφηβεία, τώρα ανοίγει τα φτερά του. Φεύγει για σπουδές, για δουλειά, για να συγκατοικήσει ή να ξεκινήσει τη δική του οικογένεια.
Κι εσείς; Εσύ μένεις να κοιτάς μια «άδεια φωλιά».
Τι είναι το σύνδρομο της Άδειας Φωλιάς;
Είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο. Πολλοί γονείς, συνήθως μητέρες – αλλά όχι μόνο – νιώθουν θλίψη, μοναξιά, απώλεια σκοπού ή ακόμα και κρίση ταυτότητας όταν και το τελευταίο παιδί φεύγει από το σπίτι.
Η αλλαγή αυτή μπορεί να μοιάζει με συναισθηματικό σεισμό:
«Και τώρα τι θα κάνω κάθε απόγευμα χωρίς το τρέξιμο στα φροντιστήρια;» – «Για ποιον θα μαγειρεύω κάθε μέρα;»
Μια μητέρα τριών παιδιών περιγράφει:
«Όταν έφυγε και ο μικρός για σπουδές, ένιωσα σαν να έκλεισε ένα ολόκληρο κεφάλαιο της ζωής μου. Περπατούσα στο σπίτι και άκουγα τη σιωπή. Έπιασα τον εαυτό μου να περιμένει ένα “Μαμά, τι έχουμε για φαγητό σήμερα;” που δεν ερχόταν.»
Ο πατέρας μιλά πιο ήπια:
«Ήξερα πως είναι για το καλό τους. Τους έδωσα φτερά για να πετάξουν. Αλλά κανείς δεν σου λέει πόσο δύσκολο είναι όταν πραγματικά θα το κάνουν.»
Πώς μπορείτε να το αντιμετωπίσετε
Το σύνδρομο της άδειας φωλιάς δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να νιώθει κανείς ντροπή. Είναι απόδειξη της αγάπης, της αφοσίωσης, αλλά και της μετάβασης.
Είναι η ευκαιρία να ανακαλύψετε εκ νέου τον εαυτό σας.
- Ξεκινήστε εκείνα τα χόμπι που συνεχώς αναβάλλατε για “αργότερα”. Τώρα είναι η στιγμή να επενδύσετε σε ό,τι σας ευχαριστεί προσωπικά και να γεμίσετε δημιουργικά τον χρόνο σας.
- Επενδύστε στη σχέση σας με τον/την σύντροφό σας. Πολλοί σύντροφοι ξαναβρίσκουν τη μεταξύ τους σύνδεση όταν τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι.
- Διατηρήστε την επικοινωνία με τα παιδιά σας. Δεν φεύγουν από τη ζωή σας – απλώς αλλάζει η μορφή της σχέσης σας. Η παρουσία σας παραμένει σημαντική, αλλά με νέους όρους.
- Αναγνωρίστε και εκφράστε τα συναισθήματά σας. Μην τα καταπιέζετε. Μιλήστε με φίλους, ανθρώπους που σας καταλαβαίνουν ή απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.
- Καθιερώστε νέες ρουτίνες. Μια σταθερή καθημερινότητα βοηθά στη μετάβαση και δημιουργεί αίσθηση σταθερότητας και σκοπού.
- Διευρύνετε τον κοινωνικό σας κύκλο. Εγγραφείτε σε ομάδες, συμμετάσχετε σε δραστηριότητες ή ξεκινήστε κάτι καινούριο που φέρνει κοντά ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα.
- Φροντίστε τη φυσική σας υγεία. Η άσκηση, η σωστή διατροφή και η πρόληψη μέσω ιατρικών εξετάσεων ενισχύουν τη σωματική και ψυχική ευεξία.
- Καλλιεργήστε τη δημιουργικότητά σας. Δοκιμάστε να γράψετε, να ζωγραφίσετε, να φτιάξετε κάτι με τα χέρια σας. Η έκφραση βοηθά στην επεξεργασία των συναισθημάτων.
- Αγκαλιάστε την αλλαγή. Η αποχώρηση των παιδιών δεν είναι το τέλος – είναι ένα νέο ξεκίνημα. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να δείτε τη ζωή με νέο βλέμμα.
Από τη φροντίδα… στην ελευθερία
Η άδεια φωλιά δεν είναι μόνο απώλεια. Είναι και ευκαιρία. Ευκαιρία να επαναπροσδιορίσετε τον σκοπό σας, να επενδύσετε στη δική σας ευημερία, να αγαπήσετε ξανά εκείνη τη γυναίκα ή τον άντρα που ήσασταν πριν γίνετε γονείς.
Ίσως τελικά, όταν φεύγει και το τελευταίο παιδί από το σπίτι, η ζωή δεν τελειώνει – αλλά αρχίζει ξανά, διαφορετικά.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Οι προτάσεις μας:
Αν βρίσκεστε σε ένα μεταβατικό στάδιο ζωής, το online πρόγραμμα «Οι Κρίσεις ως Ευκαιρία Επανασχεδιασμού της Ζωής» θα σας βοηθήσει να κάνετε το επόμενο βήμα με αισιοδοξία και πίστη στον εαυτό σας.
Μάθετε πώς να βρίσκετε νόημα στις αλλαγές και να ενισχύετε την ψυχική σας ανθεκτικότητα, στο online πρόγραμμα «Η Επιστήμη πίσω από την Ευτυχία».
Ανακαλύψτε πώς τα συναισθήματα επηρεάζουν το σώμα και ενισχύσετε την εσωτερική σας ισορροπία, στο πρόγραμμα «Ψυχοσωματική Υγεία».
06/06/2025
Μεταμορφώνοντας το ψυχικό σου τραύμα σε ευλογία
Στη ζωή, όλοι —αργά ή γρήγορα— θα έρθουμε αντιμέτωποι με τραύματα. Μπορεί να προέρχονται από μια απώλεια, μια προδοσία, μια μεγάλη απογοήτευση ή από εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που άφησαν το αποτύπωμά τους βαθιά μέσα μας.
Το θέμα δεν είναι αν θα πληγωθούμε. Αυτό είναι, λίγο-πολύ, δεδομένο.
Το ερώτημα είναι: τι θα κάνουμε με αυτές τις πληγές;
Μπορεί το τραύμα να μετατραπεί σε πηγή δύναμης; Σε κάτι ευεργετικό, ίσως ακόμη και λυτρωτικό;
Το τραύμα ως σπόρος προσωπικής εξέλιξης
Συχνά, οι πιο δύσκολες εμπειρίες είναι αυτές που μας αλλάζουν πιο ριζικά. Σκεφτείτε την πεταλούδα: για να πετάξει, πρέπει πρώτα να περάσει από τον σκοτεινό και στενό χώρο της χρυσαλλίδας.
Κάπως έτσι λειτουργεί και το τραύμα. Αντί να το δούμε ως εμπόδιο, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε σαν μια «θερμοκοιτίδα» αλλαγής. Μια ευκαιρία να μάθουμε, να επαναπροσδιορίσουμε τον εαυτό μας και τελικά, να ανθίσουμε.
Το ραγισμένο δοχείο: μια ιστορία που λέει πολλά
Μια παλιά ανατολίτικη ιστορία μας θυμίζει πόση ομορφιά μπορεί να γεννηθεί μέσα από την ατέλεια.
Ένας νεροκουβαλητής κουβαλούσε κάθε μέρα δύο πήλινα δοχεία. Το ένα ήταν άψογο. Το άλλο είχε μια μικρή ρωγμή και έχανε νερό.
Μια μέρα, το ραγισμένο δοχείο ζήτησε συγγνώμη:
«Λυπάμαι που δεν μπορώ να κρατήσω όλο το νερό».
Ο νεροκουβαλητής χαμογέλασε και του απάντησε:
«Έχεις παρατηρήσει τα λουλούδια που φυτρώνουν στη δική σου πλευρά του μονοπατιού; Τα ποτίζεις κάθε μέρα, χωρίς να το ξέρεις».
Ίσως και το δικό μας τραύμα να είναι αυτή η «ρωγμή» που ποτίζει το χώμα για κάτι νέο, όμορφο και αναπάντεχο.
Παραδείγματα ανθρώπων που μετέτρεψαν τον πόνο τους
Βίκτορ Φρανκλ – Ψυχίατρος και επιζών του Ολοκαυτώματος. Στο βιβλίο Το Νόημα της Ζωής περιγράφει πώς η αναζήτηση νοήματος, ακόμα και μέσα στην απόλυτη φρίκη, μπορεί να γίνει πηγή δύναμης.
Μάγια Αγγέλου – Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, με τραύματα και σιωπές. Κατόρθωσε όμως να μετατρέψει τον πόνο της σε λέξεις, και τις λέξεις της σε φως για εκατομμύρια ανθρώπους.
Πώς μπορούμε να μεταμορφώσουμε το τραύμα σε δύναμη;
- Αναγνώριση & Αποδοχή: Μην κρύβεις την πληγή. Η θεραπεία ξεκινά όταν την κοιτάς κατάματα.
- Δημιουργική έκφραση: Ζωγραφική, γράψιμο, εθελοντισμός, οτιδήποτε δίνει νόημα και σε εκφράζει.
- Καλλιέργεια ευγνωμοσύνης: Ακόμα και στη δυσκολία, κάτι καλό υπάρχει πάντα. Μικρό ή μεγάλο.
- Ζήτα υποστήριξη: Μίλα με ανθρώπους που σε αγαπούν. Ζήτα βοήθεια από ειδικούς. Δεν χρειάζεται να το περάσεις μόνος/η.
«Δεν μπορούμε να επιλέξουμε τι μας συμβαίνει, αλλά μπορούμε να επιλέξουμε πώς θα ανταποκριθούμε σε αυτό»
(Βίκτορ Φρανκλ)
Μια νέα αρχή
Το τραύμα δεν είναι το τέλος της ιστορίας μας. Αντίθετα, μπορεί να είναι το σημείο καμπής – η στιγμή που επιλέγουμε να σταθούμε ξανά όρθιοι, διαφορετικοί αλλά δυνατότεροι. Αν το αγκαλιάσουμε και του δώσουμε χώρο, μπορεί να γίνει όχι απλώς μια εμπειρία που επιβιώσαμε, αλλά η μεγαλύτερη ευλογία της ζωής μας.
«Το τραύμα είναι η ρωγμή μέσα από την οποία μπαίνει το φως».
(Rumi)
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
————————————————————————————————————
Τι λέει η επιστήμη για το πώς μπορούμε να ανακάμψουμε από μία δυσκολία και να ξαναχτίσουμε τη ζωή μας με νόημα;
Ανακάλυψε περισσότερα στο πρόγραμμα «Οι κρίσεις ως ευκαιρία»
30/05/2025
Πώς ανατρέφουμε παιδιά στον 21ο αιώνα;
Η ανατροφή των παιδιών στη σημερινή εποχή αποτελεί μία από τις πιο απαιτητικές και πολυδιάστατες αποστολές. Οι γονείς δεν περιορίζονται πλέον στην παροχή τροφής και ασφάλειας, αλλά καλούνται να σταθούν καθοδηγητές σε έναν κόσμο γεμάτο αντιφάσεις, τεχνολογικές προκλήσεις και ψυχοσυναισθηματικές πιέσεις. Η γονεϊκότητα γίνεται μία διαρκής προσπάθεια που απαιτεί ενσυναίσθηση, γνώση και συνεχή προσαρμογή. Ας δούμε μερικές από τις απαιτήσεις της σύγχρονης γονεϊκότητας.
- Ενσυναίσθηση και συναισθηματική νοημοσύνη
Σήμερα, ένα από τα πιο ουσιαστικά καθήκοντα του γονέα είναι να διδάξει στο παιδί του πώς να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του. Η εποχή της καταπίεσης και των στερεοτύπων («τα αγόρια δεν κλαίνε», «μην είσαι υπερβολικός») έχει παρέλθει.
Παράδειγμα: Ένα παιδί γυρίζει από το σχολείο στενοχωρημένο επειδή δεν το επέλεξαν σε μια ομαδική δραστηριότητα. Αντί να πούμε «δεν έγινε και τίποτα», καθόμαστε δίπλα του και το ρωτάμε: «Θες να μου πεις πώς ένιωσες;» Με αυτόν τον τρόπο καλλιεργείται η κατανόηση και ενισχύεται η συναισθηματική του νοημοσύνη.
- Ψηφιακή υπευθυνότητα
Η τεχνολογία είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών. Δεν χρειάζεται να την απαγορεύουμε ή να τη φοβόμαστε· χρειάζεται να εντάσσεται στη ζωή τους με όρια και νόημα.
Παράδειγμα: Μια μητέρα συμφωνεί με το παιδί της να δημιουργήσουν μαζί ένα «ψηφιακό συμβόλαιο», που καθορίζει ώρες χρήσης, κατάλληλες εφαρμογές και στιγμές αποχής από τις οθόνες. Έτσι το παιδί συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία και μαθαίνει να διαχειρίζεται τον χρόνο και τις επιλογές του.
- Ισορροπία ανάμεσα σε εργασία και οικογενειακή ζωή
Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής και οι επαγγελματικές υποχρεώσεις συχνά μας εξαντλούν, αφαιρώντας χρόνο και ενέργεια από τις σχέσεις μας με τα παιδιά. Όμως δεν χρειάζεται πολύς χρόνος, αλλά ποιοτικός χρόνος.
Παράδειγμα: Ένας πατέρας που δουλεύει πολλές ώρες επιλέγει να αφιερώνει 20 λεπτά κάθε βράδυ αποκλειστικά στο παιδί του: κλείνει το κινητό, κάθεται μαζί του και μιλούν για την ημέρα τους ή παίζουν ένα μικρό επιτραπέζιο. Η καθημερινή αυτή συνήθεια δημιουργεί ασφάλεια και ουσιαστικό δέσιμο.
- Καλλιέργεια ανεξαρτησίας και κοινωνικών δεξιοτήτων
Η υπερπροστασία δεν ενισχύει την ασφάλεια των παιδιών – αντίθετα, μπορεί να τα κάνει πιο ανασφαλή. Οι γονείς οφείλουν να ενισχύουν την ανεξαρτησία τους με μικρά καθημερινά βήματα, δίνοντάς τους χώρο να κάνουν λάθη και να μάθουν.
Παράδειγμα: Ένα 8χρονο παιδί μαθαίνει να φτιάχνει μόνο του το πρωινό του το Σαββατοκύριακο. Δεν είναι θέμα ευκολίας για τον γονέα. Είναι ένα μάθημα αυτονομίας που καλλιεργεί την υπευθυνότητα και την αυτοπεποίθηση.
Η σύγχρονη γονεϊκότητα δεν απαιτεί τελειότητα, αλλά αυθεντικότητα, ευελιξία και κατανόηση.
Οι γονείς του σήμερα δεν χρειάζεται να είναι αυθεντίες, αλλά ως συνοδοιπόροι. Η πρόκληση δεν είναι απλώς να μεγαλώσεις ένα καλό παιδί, αλλά να του δώσεις τις βάσεις να γίνει ένας υγιής, υπεύθυνος και ευτυχισμένος άνθρωπος.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Μάθετε τα βήματα για αποτελεσματική ανατροφή των παιδιών, στο online πρόγραμμα «Η Τέχνη της Γονεϊκότητας»,
23/05/2025
Οι δύο μεγαλύτεροι φόβοι μας που μας κρατούν πίσω
Ο φόβος είναι μια φυσική και αναπόφευκτη εμπειρία στη ζωή μας.
Μας προστατεύει από κινδύνους, μας προειδοποιεί για πιθανούς εχθρούς και μας βοηθά να επιβιώσουμε.
Ωστόσο, υπάρχουν δύο φόβοι που φαίνεται να κυριαρχούν στη ζωή των περισσότερων ανθρώπων: ο φόβος της αποτυχίας και ο φόβος της απόρριψης.
- Ο φόβος της απόρριψης
Ο φόβος της απόρριψης είναι ένας από τους πιο βαθιά ριζωμένους φόβους μας. Θέλουμε να μας αγαπούν, να μας αποδέχονται και να μας εκτιμούν οι άλλοι. Αυτός ο φόβος μας οδηγεί συχνά στο να συμβιβαζόμαστε, να αποφεύγουμε να εκφράζουμε τη γνώμη μας ή να φοβόμαστε να προσεγγίσουμε ανθρώπους.
Ένα κλασικό ανέκδοτο που περιγράφει αυτόν τον φόβο αφορά έναν νεαρό που ήθελε να ζητήσει ραντεβού από τη γυναίκα που του άρεσε. Φοβόταν τόσο πολύ την απόρριψη, που πάντα ανέβαλλε την κίνησή του. Μια μέρα, επιτέλους πήρε το θάρρος και της μίλησε. Εκείνη χαμογέλασε και του είπε: “Αναρωτιόμουν πότε θα μου το ζητήσεις!”.
Συχνά, ο φόβος της απόρριψης είναι μεγαλύτερος στο μυαλό μας απ’ ό,τι στην πραγματικότητα!
- Ο φόβος της αποτυχίας
Ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να μας παραλύσει και να μας εμποδίσει να κυνηγήσουμε τα όνειρά μας. Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν να δοκιμάσουν νέα πράγματα γιατί φοβούνται πως δεν θα τα καταφέρουν. Αυτός ο φόβος μας κρατά εγκλωβισμένους στη ζώνη ασφαλείας μας και περιορίζει τις δυνατότητές μας.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία του Τόμας Έντισον. Όταν προσπαθούσε να εφεύρει τον ηλεκτρικό λαμπτήρα, απέτυχε πάνω από 1.000 φορές. Όταν τον ρώτησαν πώς ένιωθε για αυτές τις αποτυχίες, απάντησε: “Δεν απέτυχα 1.000 φορές. Ανακάλυψα 1.000 τρόπους που δεν λειτουργούν”.
Αυτή η νοοτροπία είναι που μας επιτρέπει να μετατρέπουμε τις αποτυχίες μας σε μαθήματα και τελικά να επιτυγχάνουμε.
Αντιμετωπίζοντας τους φόβους μας
Το κλειδί για να ξεπεράσουμε αυτούς τους φόβους είναι να τους αντιμετωπίσουμε με θάρρος. Αν δούμε την αποτυχία ως μέρος της διαδικασίας της μάθησης και αν καταλάβουμε ότι η απόρριψη δεν καθορίζει την αξία μας, μπορούμε να ζήσουμε πιο ελεύθερα και αυθεντικά.
Οι μεγαλύτεροι φόβοι μας είναι συχνά οι πύλες προς την προσωπική μας ανάπτυξη. Το μόνο που μένει είναι να τολμήσουμε να τους ξεπεράσουμε τώρα.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Η εσωτερική δύναμη για να ξεπεράσουμε τους φόβους μας είναι μέσα μας. Ανακαλύψτε πώς, μέσα από το μάθημα «Αγκαλιάζοντας τις αλλαγές»
από τον Δημήτρη Καραγιάννη, Ψυχίατρο-Ψυχοθεραπευτή και Συγγραφέα
16/05/2025
Τοξικός ή πληγωμένος; Πώς να τους ξεχωρίσεις
Αναρωτιέσαι αν κάποιος στη ζωή σου είναι τοξικός ή απλώς πληγωμένος; Μάθε πώς να αναγνωρίσεις τη διαφορά και να προστατέψεις την ψυχική σου υγεία.
Οι τύποι ανθρώπων που επηρεάζουν τη ζωή μας
Οι σχέσεις που αναπτύσσουμε στη ζωή μας περιλαμβάνουν συχνά ανθρώπους με διαφορετικά επίπεδα συναισθηματικής ωριμότητας και εμπειριών.
Ορισμένοι από αυτούς είναι πληγωμένοι, αλλά έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν και να θεραπευτούν, ενώ άλλοι μπορεί να παρουσιάζουν τοξική συμπεριφορά που καταλήγει να μας φθείρει ψυχικά και συναισθηματικά.
Το κλειδί στη διαφορά αυτών των δύο τύπων ανθρώπων δεν είναι απλώς οι εμπειρίες τους, αλλά η πρόθεση που έχουν για να αλλάξουν και να αναπτυχθούν μέσα από αυτές.
Τι σημαίνει τοξική συμπεριφορά
Πολλές φορές, όταν βρισκόμαστε σε μια σχέση — είτε αυτή είναι ερωτική είτε φιλική — εστιάζουμε περισσότερο στη συμπεριφορά του άλλου ατόμου και λιγότερο στις αιτίες πίσω από αυτήν.
Παρατηρούμε το πώς μας φέρεται κάποιος και πώς μας κάνει να νιώθουμε, αλλά συχνά παραμελούμε να σκεφτούμε γιατί συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο.
Η διάκριση μεταξύ ενός τοξικού ατόμου και ενός τραυματισμένου ατόμου είναι πολλές φορές δύσκολη, αλλά εξαιρετικά σημαντική για την ψυχική μας υγεία.
Πώς συμπεριφέρεται ένας τοξικός άνθρωπος
Ένα τοξικό άτομο συχνά αποφεύγει την ευθύνη για τις πράξεις του, κατηγορεί τους άλλους για τα προβλήματά του και προτιμά να επικεντρώνεται στα αρνητικά παρά να αναζητά λύσεις.
Δεν κάνει αυτοκριτική και, αντί να προσπαθεί να βελτιώσει τον εαυτό του, επιλέγει να επικρίνει ή να κατηγορεί τους άλλους.
Η συμπεριφορά του μπορεί να είναι εσκεμμένα πληγωτική ή να προέρχεται από την αδυναμία του να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που κουβαλά. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, η επίδρασή του στις σχέσεις μας είναι συχνά καταστροφική.
Η συσσώρευση τέτοιων συμπεριφορών — όπως η σιωπηλή μεταχείριση, η απόρριψη, τα απαξιωτικά σχόλια ή η άρνηση ευθύνης — μπορεί να μας οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση και να υπονομεύσει την αυτοεκτίμησή μας.
Τι διακρίνει τους πληγωμένους ανθρώπους
Από την άλλη, οι πληγωμένοι άνθρωποι ενδέχεται να έχουν παρόμοια συμπεριφορά, αλλά η διαφορά βρίσκεται στην πρόθεσή τους και τη δυνατότητά τους να αλλάξουν.
Αυτά τα άτομα είναι συχνά ευαίσθητα, βαθιά σκεπτόμενα και γεμάτα εσωτερικές συγκρούσεις.
Μπορεί να κατηγορούν τον εαυτό τους για πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, να φοβούνται την απόρριψη και να υποφέρουν από άγχος.
Στις σχέσεις, τείνουν να θυσιάζουν τις ανάγκες τους για να ικανοποιήσουν τους άλλους, κάτι που συχνά οδηγεί σε συσσωρευμένη δυσαρέσκεια και ενίοτε σε παθητικο-επιθετικές συμπεριφορές.
Αν και αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι τοξική με τον δικό της τρόπο, η κύρια διαφορά είναι ότι οι πληγωμένοι άνθρωποι αναγνωρίζουν την ανάγκη τους για αλλαγή και είναι πιο ανοιχτοί στη θεραπεία και την προσωπική ανάπτυξη.
Η πρόθεση κάνει τη διαφορά
Η πρόθεση, λοιπόν, είναι το σημείο κλειδί.
Ένα τοξικό άτομο δεν ενδιαφέρεται να αλλάξει ή να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του. Μπορεί να έχει επίγνωση της συμπεριφοράς του, αλλά επιλέγει να συνεχίσει να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο — είτε γιατί δεν βλέπει κάτι λάθος, είτε γιατί φοβάται την αλλαγή.
Αντίθετα, οι πληγωμένοι άνθρωποι, αν και μπορεί να μην έχουν πάντα τα μέσα να αλλάξουν άμεσα, αναγνωρίζουν ότι υπάρχει κάτι που πρέπει να βελτιωθεί. Αυτή η αυτογνωσία τους προσφέρει μεγαλύτερη δυνατότητα θεραπείας και εξέλιξης.
Οι ρίζες της τοξικότητας: οικογενειακά πρότυπα
Πολλές φορές, οι τοξικές συμπεριφορές έχουν τις ρίζες τους σε ανθυγιεινά οικογενειακά πρότυπα.
Οι άνθρωποι που μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα όπου επικρατούσαν η αμέλεια, η κακοποίηση ή η συναισθηματική ανωριμότητα μπορεί να έχουν υιοθετήσει πρότυπα συμπεριφοράς που τους δυσκολεύουν στην ενήλικη ζωή.
Τα παιδιά που βιώνουν τέτοια περιβάλλοντα αναπτύσσουν διάφορους μηχανισμούς αντιμετώπισης, οι οποίοι συχνά συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή τους. Κάποια παιδιά γίνονται εσωστρεφή, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για όλα όσα πηγαίνουν στραβά, ενώ άλλα γίνονται εξωστρεφή και αντιδρούν επιθετικά, κατηγορώντας τους άλλους για τα προβλήματά τους.
Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να συνεχιστούν στην ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας τις σχέσεις τους με τους άλλους.
Η ενηλικίωση φέρνει επιλογή
Ωστόσο, παρά την προέλευση αυτών των συμπεριφορών, οι ενήλικες έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν. Είτε είναι εσωστρεφείς είτε εξωστρεφείς, μπορούν να επιλέξουν αν θα παραμείνουν σε παλιές συνήθειες ή αν θα προσπαθήσουν να αναπτυχθούν και να θεραπευτούν.
Εδώ έγκειται η διαφορά μεταξύ των τραυματισμένων και των τοξικών ανθρώπων: οι τραυματισμένοι άνθρωποι αναγνωρίζουν την ανάγκη τους για αλλαγή, ενώ οι τοξικοί επιλέγουν να παραμείνουν αμετάβλητοι.
Παρόλο που η αυτογνωσία είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, δεν αρκεί από μόνη της για να αλλάξει τη συμπεριφορά κάποιου.
Η αδράνεια μπορεί να γίνει τοξικότητα
Η αλλαγή απαιτεί δράση.
Ένα τραυματισμένο άτομο που γνωρίζει τα προβλήματά του αλλά δεν κάνει τίποτα για να τα διορθώσει μπορεί τελικά να γίνει τοξικό, καθώς η αδράνειά του προκαλεί συνεχή ζημιά τόσο στον εαυτό του όσο και στους γύρω του.
Η θεραπεία και η εξέλιξη απαιτούν δέσμευση, και αν ένα άτομο δεν προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση, η τοξικότητά του δεν διαφέρει από εκείνη ενός ατόμου που επιλέγει συνειδητά να πληγώνει τους άλλους.
Πώς να προστατεύσουμε την ψυχική μας υγεία
Οι σχέσεις μας με τους άλλους επηρεάζονται από την πρόθεση και τη στάση των ανθρώπων απέναντι στα προβλήματά τους. Είτε αυτοί είναι πληγωμένοι είτε τοξικοί, οι πράξεις τους έχουν αντίκτυπο στη συναισθηματική μας υγεία.
Είναι σημαντικό να κατανοούμε τη διαφορά ανάμεσα στους δύο αυτούς τύπους ανθρώπων και να επιλέγουμε προσεκτικά με ποιους θα επενδύσουμε τον χρόνο και την ενέργειά μας.
Στο τέλος της ημέρας, το πιο σημαντικό είναι η προσωπική μας ψυχική υγεία και ευημερία, και πρέπει να βεβαιωνόμαστε ότι βρισκόμαστε σε σχέσεις που μας στηρίζουν και μας εξελίσσουν — όχι σε σχέσεις που μας φθείρουν.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Μάθετε να αναγνωρίστε τις τοξικές συμπεριφορές στις σχέσεις και μάθετε πώς αυτές μας επηρεάζουν
από την Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ψυχολόγο/Ψυχοθεραπεύτρια,
02/05/2025
Το να είσαι απασχολημένος δεν σημαίνει ότι είσαι και παραγωγικός
Στην εποχή μας, η απασχολησιμότητα έχει γίνει συνώνυμο της επιτυχίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι αν το ημερολόγιό τους είναι γεμάτο και αν τρέχουν από τη μία υποχρέωση στην άλλη, τότε είναι παραγωγικοί. Όμως, το να είσαι απασχολημένος δεν σημαίνει απαραίτητα ότι παράγεις ουσιαστικά αποτελέσματα.
Η διαφορά μεταξύ απασχόλησης και παραγωγικότητας
Ας δούμε την κύρια διαφορά: το να είσαι απασχολημένος σημαίνει ότι εκτελείς πολλές δραστηριότητες, αλλά συχνά χωρίς ξεκάθαρο σκοπό ή στρατηγική. Από την άλλη, το να είσαι παραγωγικός σημαίνει ότι εστιάζεις στις πιο σημαντικές εργασίες, επιτυγχάνοντας ουσιαστικά αποτελέσματα με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια.
Παραδείγματα:
- Ο υπάλληλος που γεμίζει τη μέρα του με μικροδουλειές
Ένας υπάλληλος μπορεί να περνά τη μέρα του απαντώντας σε email, παρακολουθώντας αμέτρητες συσκέψεις και διαχειριζόμενος μικροδουλειές.
Αν και φαίνεται απασχολημένος, στην πραγματικότητα δεν προχωρά σε σημαντικές εργασίες που απαιτούν συγκέντρωση και δημιουργικότητα.
Αντίθετα, ένας παραγωγικός υπάλληλος θέτει προτεραιότητες και αφιερώνει χρόνο στις πιο σημαντικές εργασίες πρώτα.
- Ο επιχειρηματίας που παρακολουθεί κάθε σύσκεψη
Ένας επιχειρηματίας μπορεί να γεμίζει το πρόγραμμά του με αμέτρητες συναντήσεις, νομίζοντας ότι δουλεύει σκληρά. Αν όμως δεν υπάρχει ουσιαστικό αποτέλεσμα από αυτές τις συσκέψεις, τότε χάνει πολύτιμο χρόνο που θα μπορούσε να επενδύσει σε στρατηγικές αποφάσεις.
- Ο φοιτητής που διαβάζει χωρίς πρόγραμμα
Ένας φοιτητής μπορεί να περνά ώρες πάνω από τα βιβλία, αλλά αν δεν έχει σωστή μεθοδολογία και στόχους, τότε το διάβασμά του δεν είναι αποδοτικό. Αντί να μελετά ασταμάτητα, θα ήταν καλύτερο να εστιάζει σε στοχευμένη και οργανωμένη μελέτη.
Πώς να γίνεις πιο παραγωγικός
- Θέσε ξεκάθαρους στόχους:
- Γιατί είναι σημαντικό: Όταν ξέρεις τι θέλεις να πετύχεις, είναι πιο εύκολο να εστιάσεις την ενέργειά σου. Φαντάσου να παίζεις ένα βιντεοπαιχνίδι χωρίς στόχο – θα ήταν βαρετό! Το ίδιο ισχύει και για τη ζωή.
Πώς να το κάνεις:
- Σκέψου τι είναι σημαντικό για εσένα: Τι θέλεις να πετύχεις στο σχολείο, στα χόμπι σου, στις σχέσεις σου;
- Γράψε τους στόχους σου: Όταν τους βλέπεις γραμμένους, είναι πιο πιθανό να τους πετύχεις.
- Χώρισε τους μεγάλους στόχους σε μικρότερους: Αν ο στόχος σου είναι να μάθεις να παίζεις κιθάρα, ξεκίνα με το να μάθεις 3 συγχορδίες.
- Να είσαι ρεαλιστής: Βάλε στόχους που μπορείς να πετύχεις.
- Διαχειρίσου σωστά τον χρόνο σου:
- Γιατί είναι σημαντικό: Ο χρόνος είναι πολύτιμος. Αν τον αξιοποιήσεις σωστά, θα έχεις περισσότερο χρόνο για τα πράγματα που σου αρέσουν.
Πώς να το κάνεις:
- Χρησιμοποίησε την μέθοδο Pomodoro: Δουλεύεις για 25 λεπτά, κάνεις ένα διάλειμμα 5 λεπτών, και μετά επαναλαμβάνεις. Αυτό σε βοηθά να μην κουράζεσαι και να μένεις συγκεντρωμένος.
- Κάνε ένα πρόγραμμα: Δες τι πρέπει να κάνεις κάθε μέρα και φτιάξε ένα πρόγραμμα. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα ημερολόγιο ή μια εφαρμογή στο κινητό σου.
- Βάλε προτεραιότητες: Ξεκίνα με τα πιο σημαντικά πράγματα.
- Μάθε να λες “όχι”:
- Γιατί είναι σημαντικό: Μερικές φορές, οι άλλοι θα σου ζητήσουν να κάνεις πράγματα που δεν έχεις χρόνο ή που δεν είναι σημαντικά για εσένα. Αν μάθεις να λες “όχι”, θα έχεις περισσότερο χρόνο για τους δικούς σου στόχους.
Πώς να το κάνεις:
- Να είσαι ευγενικός αλλά ξεκάθαρος: “Δεν μπορώ να το κάνω αυτό τώρα, έχω άλλες υποχρεώσεις.”
- Μην νιώθεις τύψεις: Είναι εντάξει να λες “όχι”.
- Αξιολόγησε την πρόοδό σου:
- Γιατί είναι σημαντικό: Στο τέλος της ημέρας, αφιέρωσε λίγα λεπτά για να σκεφτείς τι έκανες. Αυτό θα σε βοηθήσει να δεις αν πλησιάζεις τους στόχους σου και τι μπορείς να κάνεις καλύτερα.
Πώς να το κάνεις:
- Ρώτησε τον εαυτό σου: “Τι έκανα σήμερα που με έφερε πιο κοντά στους στόχους μου; Τι θα μπορούσα να κάνω διαφορετικά;”
- Κράτα ένα ημερολόγιο: Γράψε τις σκέψεις σου και την πρόοδό σου.
Συμπέρασμα
Το να είσαι απασχολημένος δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είσαι και παραγωγικός.
Η διαφορά βρίσκεται στο πόσο στρατηγικά χρησιμοποιείς τον χρόνο σου και στις προτεραιότητες που θέτεις.
Αντί να προσπαθείς να γεμίσεις το ημερολόγιό σου με υποχρεώσεις, επικεντρώσου σε αυτά που πραγματικά κάνουν τη διαφορά. Έτσι, θα πετύχεις περισσότερα με λιγότερη προσπάθεια και λιγότερο άγχος.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
25/04/2025
Το άγχος της λεπτομέρειας: Όταν το μικρό γίνεται τεράστιο
Όλοι έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις όπου μια μικρή λεπτομέρεια μοιάζει να παίρνει δυσανάλογα μεγάλη σημασία. Από τη θέση μιας τελείας σε ένα email μέχρι την επιλογή της σωστής γραμματοσειράς σε μια παρουσίαση, η εστίαση στη λεπτομέρεια μπορεί να μας οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο άγχους και αμφιβολίας.
Το σύνδρομο της «τελευταίας πινελιάς»
Υπάρχει ένας παλιός μύθος για έναν διάσημο ζωγράφο, ο οποίος, αφού είχε ολοκληρώσει έναν αριστουργηματικό πίνακα, πέρασε μήνες προσπαθώντας να βελτιώσει μια μόνο λεπτομέρεια στο φόντο.
Τελικά, ένας μαθητής του τον ρώτησε: «Κύριε, δεν βλέπω καμία διαφορά». Ο ζωγράφος απάντησε: «Εσύ ίσως όχι, αλλά εγώ ξέρω ότι υπάρχει».
Αυτό το σύνδρομο της «τελευταίας πινελιάς» ταλαιπωρεί πολλούς από εμάς, ειδικά όσους έχουν τελειομανία.
Η ψυχολογία πίσω από το άγχος της λεπτομέρειας
Η εμμονή στη λεπτομέρεια συνδέεται συχνά με την τελειομανία και τον φόβο της αποτυχίας.
Άτομα που φοβούνται την κριτική ή έχουν υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους μπορεί να προσπαθούν να ελέγξουν τα πάντα σε υπερβολικό βαθμό. Σύμφωνα με ψυχολογικές έρευνες, το άγχος της λεπτομέρειας συχνά προκύπτει από την ανάγκη για επιβεβαίωση και την ανασφάλεια ότι κάτι «δεν είναι αρκετά καλό».
Μια άλλη πιθανή αιτία είναι η αναβλητικότητα. Όταν κάποιος φοβάται να προχωρήσει σε μια απόφαση, μπορεί να καταφεύγει στην υπερβολική εστίαση στις λεπτομέρειες ως μηχανισμό καθυστέρησης.
Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου η τελειομανία οδηγεί σε καθυστέρηση και η καθυστέρηση εντείνει το άγχος.
Όταν η λεπτομέρεια γίνεται παγίδα
Στον επαγγελματικό κόσμο, η προσοχή στη λεπτομέρεια είναι συχνά θετική, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση αν δεν υπάρχει μέτρο.
Ένας υπάλληλος που ξοδεύει ώρες αναλύοντας την τέλεια διατύπωση μιας πρότασης αντί να ολοκληρώσει την αναφορά του στην ώρα της, κινδυνεύει να χάσει την ουσία.
Το ίδιο ισχύει και στις προσωπικές σχέσεις: αν εστιάζουμε υπερβολικά στις μικρές ατέλειες των άλλων, μπορεί να χάνουμε τη συνολική εικόνα και να δυσκολεύουμε την επικοινωνία.
Πώς να ξεπεράσουμε το άγχος της λεπτομέρειας
Ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλές που μπορούν να σε βοηθήσουν να διαχειριστείς καλύτερα την εμμονή στη λεπτομέρεια και να μειώσεις το άγχος σου:
- Θέσε όρια στον χρόνο σου: Αντί να «κολλάς» σε μία λεπτομέρεια, όρισε έναν συγκεκριμένο χρόνο και προχώρησε.
- Δες τη μεγάλη εικόνα: Ρώτα τον εαυτό σου: «Θα έχει σημασία αυτό σε ένα μήνα;». Αν όχι, προχώρησε.
- Μάθε να αποδέχεσαι την ατέλεια: Ένα παλιό ρητό λέει: «Το τέλειο είναι ο εχθρός του καλού». Θυμήσου ότι η πρόοδος είναι πιο σημαντική από την τελειότητα.
- Ζήτησε μια δεύτερη γνώμη: Κάποιες φορές, ένας εξωτερικός παρατηρητής μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις αν υπερβάλλεις.
- Βάλε προτεραιότητες: Δημιούργησε μια λίστα με τις πιο κρίσιμες εργασίες και επικεντρώσου πρώτα σε αυτές. Μην αφήνεις τις μικρές λεπτομέρειες να σε εκτρέπουν από τον κύριο στόχο σου.
- Μάθε να λες «αρκετά»: Όρισε εκ των προτέρων ένα σημείο στο οποίο θα θεωρήσεις μια εργασία ολοκληρωμένη, ώστε να μην την επεξεργάζεσαι ατελείωτα.
Η λεπτομέρεια μπορεί να είναι σημαντική, αλλά αν γίνει εμμονή, τότε μας κρατά πίσω.
Μαθαίνοντας να ισορροπούμε μεταξύ ακρίβειας και αποτελεσματικότητας, μπορούμε να μειώσουμε το άγχος και να γίνουμε πιο αποδοτικοί και χαρούμενοι στην καθημερινότητά μας.
Από τη συντακτική ομάδα του Α.Λ.Π.
Ανακαλύψτε πρακτικές μεθόδους για να χτίσετε τις δικές σας «συνήθειες ευτυχίας»
από την Δρ. Λίζα Βάρβογλη,
Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπεύτρια, Διδακτικό Προσωπικό Ιατρικής ΕΚΠΑ