Αυτοαντίληψη: Το άτομο που αντιλαμβάνεσαι είναι το άτομο που θα γίνεις

Άσχημος ή όμορφος; Ευφυής ή χαζός; Ποια είναι τα καλύτερα χαρακτηριστικά σας; Τί μπορείτε να κάνετε και τί νομίζετε πως δεν μπορείτε να κάνετε;

Είναι σωστή αυτή η αντίληψη του εαυτού σας; Είναι ίδια με την αντίληψη των άλλων για εσάς ή είναι όλα στο μυαλό σας; 

 

Η αντίληψη του εαυτού μας παίζει καθοριστικό ρόλο στην καθημερινή μας ζωή. Καθορίζει τις επιλογές που κάνουμε, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα και τον κόσμο γύρω μας.

 

Για να κάνουμε τη ζωή μας ευκολότερη, χρησιμοποιούμε τις προηγούμενες εμπειρίες μας για να δημιουργήσουμε μια άποψη για τον εαυτό μας, τις δεξιότητές μας και τη θέση μας στον κόσμο.

 

Η αυτοαντίληψη μάς προστατεύει και μας αποτρέπει από το να χάνουμε τον χρόνο μας. Για παράδειγμα, το να γνωρίζετε πόσο ελκυστικός είστε, σας εμποδίζει από το να σπαταλάτε τον χρόνο σας κυνηγώντας συντρόφους που είναι «εκτός της κατηγορίας σας».

 

Ωστόσο, η αυτοαντίληψη μας όταν δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, μας οδηγεί στο να δημιουργήσουμε τα δικά μας εμπόδια και περιορισμούς με τους παρακάτω τρόπους:

 

1. Αν δοκιμάσουμε κάτι και έχουμε μια κακή εμπειρία, σπάνια το ξαναδοκιμάζουμε, λέγοντας στον εαυτό μας ότι δεν είναι «σωστό για εμάς».
2. Συχνά αρνούμαστε να ρισκάρουμε ή να δοκιμάσουμε νέα πράγματα, γιατί νιώθουμε ότι «δεν είμαστε αρκετά καλοί».
3. Μερικές φορές δικαιολογούμε κάποιες κακές συνήθειες και ιδιότητές λέγοντας στον εαυτό μας ότι είναι «μέρος αυτού που είμαστε».

 

Στην πραγματικότητα, το άτομο που είσαι και το άτομο που θα γίνεις δεν έχει όρια. Με αρκετή αποφασιστικότητα, μπορείς να πετύχεις σχεδόν τα πάντα και να αλλάξεις οτιδήποτε στον εαυτό σου.

 

Με λίγα λόγια, είναι η αντίληψη του εαυτού σου που σε κρατάει πίσω.

 

Η «αντίληψη του εαυτού» σημαίνει πώς ο καθένας από εμάς σκέφτεται, αντιλαμβάνεται και αξιολογεί τον εαυτό του. 

 

Η ανάπτυξη αυτής της έννοιας έχει δύο πτυχές:

 

1. Αναπτύσσουμε τον «Υπαρξιακό Εαυτό» ως παιδιά όταν μαθαίνουμε ότι είμαστε διαφορετικοί από τους άλλους.
2. Αφού μάθουμε ότι είμαστε διαφορετικοί τότε ανακαλύπτουμε τις κατηγορίες του εαυτού μας, όπως η ηλικία, το φύλο, το χρώμα μαλλιών κλπ. Η αυτοπεριγραφή μας, περιλαμβάνει λιγότερο συγκεκριμένα πράγματα όπως είναι τα εσωτερικά χαρακτηριστικά και το πώς μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι.

 

Καθώς μεγαλώνουμε και έχουμε περισσότερες εμπειρίες, αρχίζουμε να χτίζουμε τη δική μας αυτοαντίληψη. Αρχίζουμε να μαθαίνουμε σε τι είμαστε «εκ φύσεως καλοί», τι αντιπαθούμε και τι πρέπει να αποφεύγουμε. 

 

Βγάζουμε επίσης συμπεράσματα με βάση τις αλληλεπιδράσεις μας με άλλους, δηλαδή, πώς λαμβάνονται/ερμηνεύονται οι ενέργειές μας και πώς μας συμπεριφέρονται οι άλλοι, πράγματα που μας βοηθούν να κάνουμε κρίσεις για τη δημόσια εικόνα μας και τέλος τη θέση μας στην κοινωνία.

 

Φυσικά, αυτό δεν πρέπει απαραίτητα να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα και τα συμπεράσματά μας μπορεί να είναι λανθασμένα. Σκεφτείτε κάποιον που είναι ανορεξικός – είναι αδύνατος, αλλά καταλήγει στον παραλογισμό ότι είναι χοντρός…

 

Άρα όταν απαντάτε στην ερώτηση “ποιος είμαι;”  οι απαντήσεις σας χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

1. Φυσική περιγραφή: τονίζουμε τα ορατά χαρακτηριστικά μας. Για παράδειγμα, είμαι ψηλή, έχω καστανά μαλλιά και καστανά μάτια κ.α.
2. Κοινωνικοί ρόλοι: Επισημαίνουμε τη θέση και τα καθήκοντά μας μέσα στην κοινωνία στην οποία γεννηθήκαμε. Μηχανικός, γιατρός, σεφ, κ.α.
3. Προσωπικά Χαρακτηριστικά: Αυτά βασίζονται στη δική μας κρίση και σε όσα μας λένε οι άλλοι για τον εαυτό μας. Είσαι παρορμητικός;  Είσαι γενναιόδωρος; κ.α.

 

Οι νέοι αυτοπροσδιορίζονται με βάση τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά, ενώ οι μεγαλύτεροι από τους κοινωνικούς τους ρόλους. Όπως αποδεικνύεται και οι δύο αυτο-έννοιες περιορίζουν το άτομο που θα μπορούσαμε να γίνουμε.

Λέτε στον εαυτό σας ότι είστε «σεφ», «νοικοκυρά», «φοιτητής». Ότι είσαι «παρορμητικός», «γενναιόδωρος», «ευτυχισμένος» και κάνετε ακόμη και γενικεύσεις σχετικά με τις ικανότητές σας: «Είμαι καλός σε αυτό» και «Είμαι κακός σε αυτό».

 

Είναι λοιπόν κατανοητό πως, περιορίζοντας την αξία σας σε αυτές τις κοινωνικές κατασκευές, εγγυάστε ότι δεν θα γίνετε ποτέ τίποτα περισσότερο.

Όμως δεν υπάρχει ούτε ένα μέρος του εαυτού σας, που δεν μπορείτε να αλλάξετε.

 

Η αυτοεκτίμησή σας είναι ένας περιορισμός που επιβάλλεται από τον εαυτό σας. 

Σας εμποδίζει να αφήσετε τη ζώνη άνεσής σας και να γίνετε κάποιος άλλος.

 

Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο συχνά γίνεται πραγματικότητα. Αυτός είναι ο λόγος που γινόμαστε θύμα των δικών μας κατασκευασμάτων. Ορίζουμε τους εαυτούς μας με έναν συγκεκριμένο τρόπο και φυσικά συμμορφωνόμαστε, ώστε να ταιριάζουμε με αυτήν ακριβώς την αντίληψη του εαυτού μας.

 

Το να λέτε στον εαυτό σας ότι δεν μπορείτε να κάνετε κάτι θα μπορούσε να σας οδηγήσει στο να αποτύχετε. Για να το λύσετε αυτό,  πρέπει να απομακρυνθείτε από τον ορισμό του εαυτού σας με βάση την αντίληψη και τις αισθήσεις σας, να μην τις αφήσετε να σας καθορίσουν και να γίνετε συνδημιουργός της ζωής σας. 

 

Αναγνωρίστε ότι εσείς ορίζετε τα όριά σας ανεξάρτητα από το ποιος είστε, και μπορείτε να κάνετε ό,τι θέλετε. Αφήνοντας τις αξίες, τις επιθυμίες και τον αυθεντικό εαυτό σας να διαμορφώσουν το άτομο που βλέπετε στον καθρέφτη, μπορείτε να δημιουργήσετε τη ζωή που θέλετε.

 

Ακόμα και αν έχετε κάνει λάθη στο παρελθόν, αυτό δεν έχει σημασία. Δεν σας καθορίζουν. Σαν Φοίνικας που αναδύεται από τις στάχτες, είστε ελεύθεροι να αναπτυχθείτε και να αλλάξετε. Μην αποδεχτείτε τον ορισμό κανενός για τη ζωή σας, αλλά ορίστε τον εαυτό σας.

 

Ας θυμόμαστε ότι, οι παραμορφωμένες απόψεις μας είναι ένας από τους πολλούς λόγους που πολλοί από εμάς παραμένουμε στάσιμοι. Είναι επίσης ένας από τους πολλούς λόγους που λίγοι από εμάς γιορτάζουμε τις επιτυχίες μας.

 

Επιπλέον, όταν πετυχαίνουμε με τρόπο που δεν περιμέναμε, το ρίχνουμε στην «τύχη». Λέμε στον εαυτό μας ότι δεν είμαστε από τη φύση μας καλοί σε αυτό, επομένως η επιτυχία μας  δεν μπορεί να ήταν αποτέλεσμα της ικανότητάς μας αλλά της «τύχης».

 

Επίσης, αποφεύγουμε να κάνουμε πράγματα έξω από τη ζώνη άνεσής μας γιατί «θα μπορούσαμε να ντροπιαστούμε» και «ακόμα κι αν το πετυχαίναμε, πιθανότατα δεν θα μπορούσαμε να το διατηρήσουμε». 

 

Φυσικά, αυτές οι αφηγήσεις που λέμε στους εαυτούς μας είναι ψευδείς και έτσι αυτές οι αρνητικές σκέψεις είναι η αιτία της καταστροφής  μας.

 

Ποια είναι η λύση σε αυτό το πρόβλημα; 

1. Σκεφτείτε συνειδητά τους στόχους και τις επιθυμίες που είχατε εδώ και αρκετό καιρό, αλλά δεν τα επιδιώξατε ποτέ. 
2. Ρωτήστε τον εαυτό σας, γιατί δεν το έκανα; Τι με κρατάει πίσω; Αξίζει το ρίσκο;

 

Όσο περισσότερο το σκέφτεστε, τόσο περισσότερο θα συνειδητοποιείτε ότι δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να σας κρατά πίσω. Σίγουρα, μπορεί να μην έχετε τις καλύτερες πιθανότητες να πετύχετε, αλλά έχει σημασία αυτό; 

 

Μέσα από την εξάσκηση και την επιμονή μπορείτε να ανακτήσετε τον έλεγχο και να διαμορφώσετε το άτομο που θέλετε να γίνετε.

 

Καθώς μεγαλώνουμε και εξελισσόμαστε οι εμπειρίες και οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που έχουμε, διαμορφώνουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Καθορίζουμε τον εαυτό μας με βάση τα χαρακτηριστικά μας, τις δεξιότητές μας, την εμφάνισή μας, τους κοινωνικούς μας ρόλους και πολλά άλλα.

 

Αν και αυτό μπορεί να έχει τα κοινωνικά του οφέλη, μας εμποδίζει όμως να εγκαταλείψουμε τη ζώνη άνεσής μας και να αξιοποιήσουμε πλήρως τις δυνατότητές μας. Αρνούμαστε να ρισκάρουμε και εσωτερικεύουμε τις κακές συνήθειες, ορίζοντας τις τελικά, ως «αυτό που είμαστε».

 

Πώς μπορούμε να το ξεπεράσουμε αυτό; :

1. Αναγνωρίζουμε ότι οι αντιλήψεις και ο αυτοπροσδιορισμός μας μπορεί να είναι λανθασμένοι. Άρα, αντί να γίνουμε θύματα του παρελθόντος και της παράλογης σκέψης μας, θα πρέπει να συνδημιουργούμε τη δική μας ζωή. 
2. Αναγνωρίζουμε ότι εμείς ορίζουμε τα όριά μας και ανεξάρτητα από το ποιοι είμαστε μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέσουμε ως στόχο.
3. Ρωτάμε τον εαυτό μας «γιατί δεν έχω κυνηγήσει ακόμα τα όνειρά μου; Δεν αξίζουν το ρίσκο;» Σίγουρα, με τις σημερινές δεξιότητές μας, μπορεί να μην πετύχουμε αμέσως. Είναι μέσα από την επιμονή που θα γίνουμε το άτομο που θέλουμε να είμαστε και να πετύχουμε πραγματικά κάτι σπουδαίο.

 

Θυμηθείτε: ανεξάρτητα από το ποιος είστε, ή ποιες εμπειρίες είχατε στο παρελθόν, τίποτα δεν είναι αδύνατο και ακατόρθωτο. Πολλοί άνθρωποι υπερεκτιμούν αυτό που δεν είναι και υποτιμούν αυτό που είναι.

 

 

Από τη συντακτική ομάδα του Α.Λ.Π.

 

---

 

 

 

 

Μάθε να αναγνωρίζεις τα πιο συνήθη εμπόδια που στήνεις ο ίδιος στο δρόμο της προσωπικής σου ευτυχίας

από την Ευγενία Δουβαρά,

Ψυχολόγο, Οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια

κάνοντας κλικ εδώ!