07/11/2025
Το θάρρος δεν είναι προνόμιο λίγων
Το θάρρος δεν είναι προνόμιο λίγων ούτε αποκλειστικό χαρακτηριστικό ηρωικών προσωπικοτήτων που γεννιούνται με αυτό. Είναι μια δεξιότητα που μπορεί να καλλιεργηθεί και να ενδυναμωθεί από τον καθένα μας.
Αν και συχνά το θάρρος συνδέεται με εντυπωσιακές πράξεις αυτοθυσίας και ηρωισμού, στην πραγματικότητα εκδηλώνεται και στις μικρές, καθημερινές αποφάσεις μας.
Το θάρρος στην καθημερινότητα
- Θάρρος είναι να υπερασπιστούμε τη γνώμη μας ακόμα και όταν οι άλλοι διαφωνούν.
- Θάρρος είναι να κάνουμε το πρώτο βήμα σε κάτι άγνωστο, να δοκιμάσουμε μια νέα δουλειά, να ξεκινήσουμε μια επιχείρηση ή να βγούμε από τη ζώνη άνεσής μας.
- Θάρρος είναι να λέμε «όχι» όταν κάτι δεν μας ταιριάζει και να υπερασπιζόμαστε τις αξίες μας ακόμα και μπροστά στην αμφισβήτηση.
Η ιστορία του μικρού Νίκου
Ο Νίκος ήταν ένα παιδί ντροπαλό, που φοβόταν να μιλήσει μπροστά στους συμμαθητές του. Μια μέρα, η δασκάλα του τού ζήτησε να διαβάσει μια παράγραφο δυνατά στην τάξη.
Η καρδιά του χτυπούσε δυνατά, τα χέρια του ίδρωναν, αλλά αντί να υποχωρήσει, πήρε μια βαθιά ανάσα και ξεκίνησε να διαβάζει. Παρόλο που η φωνή του έτρεμε, τα κατάφερε.
Εκείνη τη στιγμή, έμαθε πως το θάρρος δεν σημαίνει να μην φοβάσαι, αλλά να ενεργείς παρά τον φόβο.
Πώς να καλλιεργήσουμε το θάρρος
- Αναγνώριση του φόβου: Δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε έναν φόβο αν δεν τον αναγνωρίσουμε πρώτα.
- Μικρά βήματα: Ξεκινήστε με μικρές πράξεις θάρρους και σταδιακά μεγαλώστε τις προκλήσεις.
- Διατήρηση θετικής νοοτροπίας: Το να βλέπουμε τις δυσκολίες ως ευκαιρίες μάθησης βοηθά στην ανάπτυξη του θάρρους.
- Υποστήριξη από το περιβάλλον: Ένα υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο μπορεί να μας δώσει ώθηση στις δύσκολες στιγμές.
- Μαθαίνω από τα λάθη: Μην φοβάσαι να κάνεις λάθη. Είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης. Αντί να εστιάζεις στα αρνητικά, προσπάθησε να μάθεις από τα λάθη σου και να τα χρησιμοποιήσεις ως ευκαιρία για να γίνεις πιο δυνατός.
- Φροντίζω τον εαυτό μου: Η σωματική και ψυχική υγεία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του θάρρους. Βεβαιώσου ότι κοιμάσαι αρκετά, τρέφεσαι υγιεινά και ασκείσαι τακτικά. Επίσης, αφιέρωσε χρόνο για να κάνεις πράγματα που σε χαλαρώνουν και σε κάνουν να νιώθεις καλά.
- Γιορτάζω τις επιτυχίες: Κάθε φορά που καταφέρνεις κάτι που απαιτεί θάρρος, αφιέρωσε χρόνο για να το γιορτάσεις. Αυτό θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις την πρόοδό σου και να σε παρακινήσει να συνεχίσεις.
«Το θάρρος δεν είναι η απουσία του φόβου, αλλά η νίκη πάνω σε αυτόν.»
(Νέλσον Μαντέλα)
Το θάρρος δεν είναι κάτι μαγικό, ούτε προορισμένο για λίγους.
Είναι μια επιλογή που μπορούμε να κάνουμε καθημερινά. Αρκεί να τολμήσουμε το πρώτο βήμα!
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
———————————————————————————————-
31/10/2025
Η δύναμη της μίμησης: Γιατί ακολουθούμε το πλήθος και πώς να αντισταθούμε
Στην καθημερινή μας ζωή, συχνά παρατηρούμε ανθρώπους να υιοθετούν συμπεριφορές, στυλ ή στάσεις απλώς και μόνο επειδή όλοι οι άλλοι το κάνουν. Αυτή η τάση, γνωστή ως “συμμόρφωση στην πλειοψηφία”, είναι ένα ισχυρό κοινωνικό φαινόμενο που επηρεάζει τις αποφάσεις μας, συχνά χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε.
Όμως, γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορούμε να αποφύγουμε να πέσουμε στην παγίδα της τυφλής μίμησης;
Γιατί οι άνθρωποι ακολουθούν το πλήθος;
- Η ανάγκη για αποδοχή: Οι άνθρωποι, ως κοινωνικά όντα, αναζητούν την αποδοχή και την έγκριση από το περιβάλλον τους. Η ένταξη σε μια ομάδα τους κάνει να νιώθουν ασφαλείς και αποδεκτοί.
- Ο φόβος της απόρριψης: Ο φόβος να ξεχωρίσουμε ή να γίνουμε αντικείμενο κριτικής, μάς ωθεί να ακολουθούμε τις κοινωνικές νόρμες, ακόμα κι αν δεν συμφωνούμε με αυτές.
- Η εντύπωση της “σωστής” επιλογής: Όταν βλέπουμε πολλούς ανθρώπους να υιοθετούν μια συμπεριφορά, θεωρούμε (έστω και ασυνείδητα) ότι αυτό είναι το σωστό ή το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε.
Δεν είναι απλώς θεωρία: Η συμμόρφωση με την πλειοψηφία έχει επιβεβαιωθεί μέσα από γνωστά ψυχολογικά πειράματα. Στο πείραμα του Solomon Asch (1951), οι συμμετέχοντες έδιναν επίτηδες λάθος απαντήσεις σε προφανείς ερωτήσεις, απλώς επειδή το έκανε η ομάδα. Αντίστοιχα, στο πείραμα του Stanley Milgram (1963), πολλοί άνθρωποι υπάκουσαν σε αυθεντίες, φτάνοντας στο σημείο να προκαλέσουν βλάβη σε άλλους, απλώς επειδή “τους το είπαν”.
Αυτά τα πειράματα δείχνουν πως η κοινωνική πίεση – είτε προέρχεται από το πλήθος, είτε από μια μορφή εξουσίας – μπορεί να επηρεάσει βαθιά τη συμπεριφορά μας, συχνά χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα συμμόρφωσης με την πλειοψηφία:
Μόδα: Ένα ρούχο ή αξεσουάρ μπορεί να θεωρηθεί “άσχημο” μέχρι να το υιοθετήσει κάποιος διάσημος ή μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Τότε, ξαφνικά γίνεται τάση και όλοι το φορούν.
Social Media Trends: Από προκλήσεις στο TikTok μέχρι τάσεις στο Instagram, πολλοί συμμετέχουν σε δραστηριότητες απλώς και μόνο επειδή “όλοι το κάνουν”, χωρίς να αναρωτηθούν αν πραγματικά τους ενδιαφέρει.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Stanford, το 75% των ανθρώπων δηλώνει ότι έχει συμμετάσχει σε κάποια online τάση χωρίς να το σκεφτεί ιδιαίτερα.
Καταναλωτικές συνήθειες: Όταν μια μάρκα ή ένα προϊόν γίνεται viral, ακόμα και όσοι δεν το χρειάζονται αισθάνονται την ανάγκη να το αποκτήσουν για να μη νιώθουν “εκτός”.
Πώς μπορούμε να αντισταθούμε;
- Αυτογνωσία και κριτική σκέψη: Πριν υιοθετήσουμε μια νέα συμπεριφορά ή τάση, είναι καλό να αναρωτηθούμε: “Το κάνω γιατί πραγματικά μου αρέσει ή επειδή το κάνουν όλοι;”.
- Έρευνα και ενημέρωση: Αν κάτι φαίνεται υπερβολικά δημοφιλές, ας το ψάξουμε λίγο παραπάνω. Μπορεί να είναι απλώς ένα καλά σχεδιασμένο μάρκετινγκ.
- Σεβασμός στην ατομικότητα: Το να ξεχωρίζουμε και να παραμένουμε πιστοί στις αξίες και τα γούστα μας είναι αυτό που μας κάνει μοναδικούς.
- Αποφυγή της ομαδικής σκέψης (groupthink): Να ενθαρρύνουμε τη διαφορετική σκέψη και να μην φοβόμαστε να εκφράσουμε τη διαφωνία μας, ακόμα κι αν είμαστε η μειοψηφία.
Η συμμόρφωση στις τάσεις δεν είναι πάντα κάτι κακό, αρκεί να γίνεται με συνείδηση και όχι από φόβο ή ανάγκη για αποδοχή.
Το κλειδί είναι να έχουμε τον έλεγχο των επιλογών μας και να διατηρούμε την προσωπική μας ταυτότητα, χωρίς να παρασυρόμαστε τυφλά από το πλήθος.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
24/10/2025
Η δύναμη του να λες «δεν ξέρω»
Στην εποχή της πληροφορίας και της ακατάπαυτης ανάγκης να δείχνουμε ότι γνωρίζουμε τα πάντα, το να παραδεχτεί κανείς ότι δεν ξέρει συχνά θεωρείται αδυναμία. Κι όμως, η φράση «Δεν ξέρω» δεν είναι ένδειξη άγνοιας και αδυναμίας, αλλά σημάδι σοφίας, ειλικρίνειας και θάρρους.
Η ταπεινότητα της αναζήτησης
Ο Σωκράτης, ένας από τους θεμελιωτές της φιλοσοφικής σκέψης, έλεγε:
«Εν οίδα ότι ουδέν οίδα» – το μόνο που ξέρω είναι ότι δεν ξέρω τίποτα.
Με αυτή τη φράση, τόνιζε ότι η αληθινή σοφία ξεκινά εκεί όπου ο άνθρωπος αναγνωρίζει τα όρια της γνώσης του. Το «Δεν ξέρω» δεν κλείνει την συζήτηση· αντίθετα, ανοίγει τον δρόμο για εξερεύνηση, για ερωτήσεις και για μάθηση.
Η ειλικρίνεια στις σχέσεις
Σε επαγγελματικό ή προσωπικό περιβάλλον, η παραδοχή ότι δεν έχεις όλες τις απαντήσεις δημιουργεί εμπιστοσύνη. Ένας ηγέτης που παραδέχεται ότι δεν γνωρίζει κάτι, δείχνει στους συνεργάτες του ότι δεν είναι αλάνθαστος και ότι η συλλογικότητα είναι πιο ισχυρή από την αυθεντία.
Για παράδειγμα, ένας γιατρός που λέει σε έναν ασθενή: «Δεν ξέρω ακόμα την αιτία, αλλά θα το ερευνήσω», δείχνει υπευθυνότητα και σεβασμό αντί να προσφέρει βιαστικές απαντήσεις.
Η απελευθέρωση από το άγχος της τελειότητας
Πολλές φορές νιώθουμε πίεση να δώσουμε απαντήσεις, ακόμα και όταν δεν τις έχουμε. Αυτό οδηγεί σε λάθη, υπερβολικές υποθέσεις και, πολλές φορές, απογοήτευση. Το «Δεν ξέρω» είναι απελευθερωτικό: μας δίνει χώρο να μάθουμε, να αναζητήσουμε και να εξελιχθούμε χωρίς τον φόβο του σφάλματος. Αναγνωρίζοντας τα όρια της γνώσης, γινόμαστε πιο αληθινοί και λιγότερο καταπιεσμένοι.
Η μετατροπή του «Δεν ξέρω» σε δύναμη
- Στην εκπαίδευση, ο μαθητής που ρωτάει επειδή δεν ξέρει, βρίσκεται πιο κοντά στη γνώση από εκείνον που σιωπά από φόβο.
- Στην εργασία, ο εργαζόμενος που παραδέχεται ότι δεν ξέρει πώς να λύσει ένα πρόβλημα, αλλά είναι πρόθυμος να μάθει, αποτελεί πιο αξιόπιστο συνεργάτη από εκείνον που κρύβει την άγνοιά του.
- Στην προσωπική ανάπτυξη, η φράση «Δεν ξέρω» είναι το πρώτο βήμα προς την αυτογνωσία.
Το «Δεν ξέρω» δεν είναι φράση αδυναμίας, αλλά πύλη προς τη γνώση, την ειλικρίνεια και την ανάπτυξη. Όποιος τολμά να το πει, τολμά να μάθει.
Όπως είπε ο Κομφούκιος: «Η αληθινή γνώση είναι να γνωρίζεις τα όρια της άγνοιάς σου».
Από τη συντακτική ομάδα του Α.Λ.Π.
17/10/2025
Η αθέατη πλευρά της επιτυχίας
Μας λένε ότι η επιτυχία έρχεται μέσα από την τρυφερότητα, τον έπαινο και την ασφάλεια. Ότι, αν μας ενθαρρύνουν αρκετά, θα ανθίσουμε∙ αν μας αγαπούν αρκετά, θα φτάσουμε ψηλά.
Και πράγματι, αυτά τα στοιχεία είναι θεμέλια για μια ισορροπημένη ζωή. Όμως, όταν μιλάμε για φιλοδοξία -για εκείνη τη φλόγα που σπρώχνει τον άνθρωπο να ξεπεράσει τα όριά του- η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη. Ίσως και λίγο άβολη για να την αποδεχτείς.
Πολλοί από τους πιο επιτυχημένους ανθρώπους δεν οδηγήθηκαν από την άνεση ή τον έπαινο, αλλά από το αντίθετο: από την έλλειψή τους. Από μια ανάγκη να αποδείξουν, να υπερβούν, να κατακτήσουν αυτό που κάποτε τους αρνήθηκαν.
Ο Στιβ Τζομπς, για παράδειγμα, είχε περιγράψει την απόρριψή του από την ίδια την εταιρεία που ίδρυσε ως «το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να του είχε συμβεί». Ο πόνος της απόρριψης έγινε η σπίθα που ανανέωσε τη δημιουργικότητά του.
Η φιλοδοξία, μερικές φορές, γεννιέται όχι από την αποδοχή, αλλά από την απουσία της.
Το ανικανοποίητο ως δύναμη
Ο ψυχολόγος Jordan Peterson έχει πει: «Το νόημα δεν βρίσκεται στην ευκολία, αλλά στην υπέρβαση του χάους».
Οι προκλήσεις, οι αποτυχίες και οι εσωτερικές συγκρούσεις είναι καύσιμο για την επιτυχία -όχι εμπόδιο. Όταν όλα είναι σταθερά και ασφαλή, ο άνθρωπος χαλαρώνει∙ όταν όμως μέσα του νιώθει κάτι ανικανοποίητο, τότε κινητοποιείται. Αυτή η «ανησυχία» δεν είναι αδυναμία. Είναι δύναμη μεταμφιεσμένη.
Σκεφτείτε τον αθλητή που σηκώνεται κάθε μέρα στις 5 το πρωί, όχι γιατί το απολαμβάνει, αλλά γιατί μέσα του υπάρχει μια φωνή που τον ωθεί να αποδείξει πως μπορεί. Ή τον καλλιτέχνη που δεν σταματά να αναζητά το «τέλειο» έργο, όχι επειδή διψά για έπαινο, αλλά γιατί η αμφιβολία του είναι η κινητήριος δύναμή του.
Η φιλοδοξία που γεννιέται στο σκοτάδι
Ο Καρλ Γιουνγκ μίλησε για τη «σκιά» – το κομμάτι του εαυτού μας που προτιμούμε να αγνοούμε. Όμως, πολλές φορές, εκεί κρύβεται η πραγματική ώθηση για επιτυχία: η ανάγκη να νικήσουμε την αδυναμία, να ξαναγράψουμε το παρελθόν, να ξεπεράσουμε φόβους που δεν έχουμε ομολογήσει ούτε στον εαυτό μας.
Η φιλοδοξία δεν είναι πάντα “καθαρή”. Κουβαλάει μέσα της εγωισμό, ανησυχία, και συχνά μια δόση θυμού. Όμως, χωρίς αυτά, σπάνια γεννιούνται μεγάλα έργα.
Αυτό δεν σημαίνει πως η επιτυχία πρέπει να έρχεται μέσα από τον πόνο. Σημαίνει όμως ότι η ώθηση προς τα εμπρός χρειάζεται αντίσταση, όπως το βέλος που πρέπει πρώτα να τραβηχτεί πίσω για να πετάξει μακριά.
Η φιλοδοξία ωριμάζει όταν ο άνθρωπος μαθαίνει να μετατρέπει το άβολο συναίσθημα -τον φόβο, την ανασφάλεια, την απογοήτευση- σε δημιουργική ενέργεια. Όταν η εσωτερική ένταση δεν τον διαλύει, αλλά τον πλάθει.
Η ώριμη πλευρά της φιλοδοξίας
Η επιτυχία δεν είναι το αποτέλεσμα μιας ζωής γεμάτης επιβεβαίωση∙
είναι συχνά ο καρπός της εσωτερικής πάλης. Ναι, η ζεστασιά και η στήριξη μάς θρέφουν. Όμως αυτό που μας ωθεί να υπερβούμε τον εαυτό μας είναι κάτι πιο σύνθετο – ένα μείγμα ανησυχίας, πάθους και αμφιβολίας.
Και ίσως εκεί να κρύβεται η πιο ώριμη μορφή φιλοδοξίας: όχι αυτή που γεννιέται από την ανάγκη να μας θαυμάσουν, αλλά από την ανάγκη να αποδείξουμε σε εμάς τους ίδιους ποιοι μπορούμε να γίνουμε.
Από τη συντακτική ομάδα του Α.Λ.Π.
Ανακάλυψε την επιστήμη πίσω από την ευτυχία και τη δύναμη να τη χτίσεις μόνος σου, στο online πρόγραμμα «Η Επιστήμη της Ευτυχίας»,
03/10/2025
Αυτό στο οποίο αντιστεκόμαστε όχι μόνο επιμένει, αλλά μεγαλώνει
Η ανθρώπινη φύση μάς ωθεί συχνά να αντιστεκόμαστε σε ό,τι μας ενοχλεί, μας φοβίζει ή μας προκαλεί δυσφορία. Ωστόσο, υπάρχει μια θεμελιώδης ψυχολογική αρχή που υποστηρίζει ότι «αυτό στο οποίο αντιστέκεσαι, όχι μόνο επιμένει, αλλά μεγαλώνει». Η ιδέα αυτή βασίζεται τόσο στην ψυχολογία όσο και στη φιλοσοφία και έχει επιβεβαιωθεί μέσα από την καθημερινή εμπειρία.
Ο Νόμος της Προσοχής
Ένας από τους λόγους για τους οποίους ισχύει αυτός ο μηχανισμός είναι ότι η αντίσταση σε κάτι απαιτεί ενέργεια και συγκέντρωση. Ο νους μας τείνει να δίνει δύναμη σε αυτό που αποφεύγει, καθώς η συνεχής ενασχόληση με το αντικείμενο του φόβου ή της ενόχλησής μας το διατηρεί στην επιφάνεια της σκέψης μας.
Όπως λέει και ο Καρλ Γιουνγκ: «Ό,τι καταπιέζεις, επιστρέφει με εκδίκηση».
Παραδείγματα από την καθημερινή ζωή
Ανεπιθύμητες σκέψεις: Όταν προσπαθούμε έντονα να μην σκεφτούμε κάτι δυσάρεστο, συνήθως το σκεφτόμαστε περισσότερο. Αν, για παράδειγμα, σας ζητήσουν να μην σκεφτείτε έναν ροζ ελέφαντα, ο νους σας θα γεμίσει με αυτή την εικόνα.
Διαπροσωπικές συγκρούσεις: Εάν κάποιος μάς ενοχλεί και προσπαθούμε να τον αγνοήσουμε ή να καταπνίξουμε τα συναισθήματά μας αντί να τα διαχειριστούμε, η δυσαρέσκεια θα μεγαλώσει και θα βρει άλλους τρόπους να εκδηλωθεί – ίσως με ξαφνικές εκρήξεις θυμού.
Φόβος και άγχος: Οι άνθρωποι που προσπαθούν να αποφύγουν τους φόβους τους, όπως η σκηνική παρουσία ή η οδήγηση, συχνά διαπιστώνουν ότι ο φόβος τους μεγαλώνει. Αντί να μειώνεται, γίνεται πιο έντονος επειδή δεν του επιτρέπουν να εκτονωθεί μέσω της σταδιακής έκθεσης και της εξοικείωσης.
Ένα σχετικό ανέκδοτο
Κάποτε, ένας άντρας πήγε σε έναν σοφό και του είπε: «Δάσκαλε, έχω έναν τρομερό γείτονα που μου χαλάει τη ζωή. Δεν τον αντέχω, αλλά όπου κι αν πάω, πάντα τον συναντώ».
Ο σοφός τον κοίταξε και του είπε: «Προσπάθησε να μην σκέφτεσαι καθόλου αυτόν τον γείτονα για μια ολόκληρη μέρα».
Ο άντρας έφυγε, αλλά την επόμενη μέρα επέστρεψε έξαλλος: «Δάσκαλε, ήταν αδύνατον! Όσο προσπαθούσα να μην σκέφτομαι τον γείτονα, τόσο τον είχα συνεχώς στο μυαλό μου!»
Ο σοφός χαμογέλασε και είπε: «Βλέπεις τώρα; Όσο του αντιστέκεσαι, τόσο τον κουβαλάς μαζί σου».
Πώς να αλλάξουμε την προσέγγισή μας
Αντί, λοιπόν, να αντιστεκόμαστε, μπορούμε να δοκιμάσουμε να αποδεχτούμε και να κατανοήσουμε αυτό που μας ενοχλεί. Η αποδοχή δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε ή παραιτούμαστε, αλλά ότι σταματάμε να το πολεμάμε άκαρπα.
Μερικές αποτελεσματικές στρατηγικές που μπορούμε να ακολουθήσουμε είναι:
- Ενσυνειδητότητα (mindfulness): Παρατηρούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας χωρίς να τα κρίνουμε.
- Γνωσιακή επαναπλαισίωση: Αλλάζουμε τον τρόπο που βλέπουμε μια κατάσταση, εστιάζοντας σε εναλλακτικές ερμηνείες.
- Διαχείριση φόβου μέσω έκθεσης: Αντί να αποφεύγουμε αυτό που μας φοβίζει, το αντιμετωπίζουμε σταδιακά.
Όταν σταματήσουμε να αντιστεκόμαστε και αρχίσουμε να κατανοούμε, τότε το πρόβλημα χάνει τη δύναμή του και συχνά παύει να μας επηρεάζει τόσο έντονα.
Ας θυμόμαστε ότι η αλλαγή δεν έρχεται μέσα από τη μάχη, αλλά μέσα από την αποδοχή και την εξερεύνηση νέων τρόπων αντιμετώπισης.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
26/09/2025
Το φαινόμενο της αναλγησίας πόνου: Όταν το σώμα «σιωπά»
Ο πόνος είναι ίσως το πιο παρεξηγημένο βιολογικό σήμα. Αν και τις περισσότερες φορές μας προκαλεί δυσφορία, στην πραγματικότητα λειτουργεί ως ένας μηχανισμός προστασίας, ειδοποιώντας μας ότι κάτι δεν πάει καλά στο σώμα μας. Τι συμβαίνει, όμως, όταν ο πόνος… απουσιάζει; Το φαινόμενο της αναλγησίας πόνου έρχεται να ανατρέψει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μας με το σώμα μας.
Τι είναι η αναλγησία πόνου;
Με τον όρο «αναλγησία» περιγράφουμε την απουσία ή σημαντική μείωση της αίσθησης του πόνου. Αυτό μπορεί να είναι είτε αποτέλεσμα φυσικών μηχανισμών του οργανισμού, είτε παθολογικών καταστάσεων. Σε αντίθεση με την απλή αντοχή στον πόνο, η αναλγησία δεν αφορά την «ψυχική δύναμη» να αντέξουμε, αλλά την ίδια την εξουδετέρωση της νευρολογικής μετάδοσης του πόνου.
Μηχανισμοί φυσικής αναλγησίας
Το σώμα μας διαθέτει «φυσικά οπιοειδή», όπως οι ενδορφίνες, που απελευθερώνονται σε καταστάσεις έντονου στρες ή σωματικής καταπόνησης. Αυτά τα μόρια μπλοκάρουν προσωρινά τα σήματα πόνου, προσφέροντας μια αίσθηση «αναισθησίας».
Αθλητές έχουν συχνά αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια ενός κρίσιμου αγώνα τραυματίστηκαν αλλά δεν ένιωσαν πόνο μέχρι να τελειώσει η προσπάθεια. Παρόμοια, στρατιώτες στο πεδίο της μάχης έχουν αντέξει σοβαρούς τραυματισμούς χωρίς να το αντιληφθούν άμεσα.
Πολλοί δρομείς μεγάλων αποστάσεων βιώνουν το λεγόμενο “runner’s high”, μια κατάσταση ευφορίας που συνοδεύεται από μείωση της αίσθησης του πόνου.
Παθολογική αναλγησία: όταν λείπει το «καμπανάκι»
Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, η αναλγησία δεν είναι περιστασιακή, αλλά μόνιμη και γενετικά καθορισμένη. Πρόκειται για το σύνδρομο της συγγενούς αναλγησίας, μια εξαιρετικά σπάνια πάθηση όπου το άτομο δεν αισθάνεται καθόλου πόνο.
Παράδειγμα: Παιδιά με αυτή την πάθηση συχνά τραυματίζονται σοβαρά χωρίς να το καταλάβουν, μπορεί να σπάσουν κόκκαλα ή να καούν χωρίς να δείξουν αντίδραση. Αν και αυτό μπορεί να φαίνεται «πλεονέκτημα», στην πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, αφού ο πόνος είναι απαραίτητος για την αυτοπροστασία.
Η ψυχογενής διάσταση
Ο πόνος δεν είναι μόνο σωματικός, αλλά και ψυχολογικός. Σε καταστάσεις έντονου σοκ ή τραύματος, το μυαλό μπορεί να μπλοκάρει προσωρινά την αίσθησή του. Έχουν καταγραφεί περιστατικά ανθρώπων που, μετά από τροχαία ατυχήματα, βγήκαν από τα συντρίμμια χωρίς να καταλάβουν ότι είχαν σπασμένα άκρα, εξαιτίας αυτής της «ψυχογενούς αναλγησίας».
Γιατί έχει σημασία να μελετούμε την αναλγησία;
Η κατανόηση των μηχανισμών της αναλγησίας έχει οδηγήσει σε σημαντικές ιατρικές προόδους. Οι έρευνες γύρω από τις ενδορφίνες και τους υποδοχείς τους έθεσαν τις βάσεις για την ανάπτυξη νέων αναλγητικών φαρμάκων. Επιπλέον, η μελέτη της συγγενούς αναλγησίας προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για το πώς «χτίζεται» η εμπειρία του πόνου στον εγκέφαλο.
Ο πόνος, όσο ανεπιθύμητος κι αν είναι, αποτελεί βασικό κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας. Η αναλγησία πόνου μας θυμίζει ότι η απουσία του δεν είναι πάντοτε δώρο, αλλά συχνά ένας κίνδυνος. Παράλληλα, μας ανοίγει δρόμους στην ιατρική, την ψυχολογία και τη βιολογία, αποδεικνύοντας ότι ακόμα και η «σιωπή» του σώματος μπορεί να έχει πολλά να μας διδάξει. Κι έτσι, την επόμενη φορά που θα πονέσουμε, ας θυμηθούμε πως ίσως είναι το σώμα μας που προσπαθεί να μας σώσει.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Το σώμα και η ψυχή στέλνουν σήματα.
Μάθε να τα αναγνωρίζεις καλύτερα μέσα από το online πρόγραμμα “Ψυχοσωματική Υγεία: Όταν το Σώμα Μιλάει“
19/09/2025
Ο μύθος της γρήγορης λύσης στην ψυχική υγεία
«Πες μου τι να κάνω για να φύγει αμέσως το άγχος μου». «Υπάρχει κάτι που θα με κάνει να σταματήσω να νιώθω έτσι;». Είναι ερωτήσεις τι οποίες ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές ακούν καθημερινά. Και είναι απολύτως ανθρώπινο: όταν πονάμε, θέλουμε μια λύση άμεση, γρήγορη, χωρίς κόπο. Μόνο που στην ψυχική υγεία η «μαγική συνταγή» δεν υπάρχει.
Το όνειρο του «μαγικού χαπιού»
Η κοινωνία μας λατρεύει τις εύκολες απαντήσεις. Ένα χάπι για τον πονοκέφαλο, μια εφαρμογή για τον ύπνο, μια δίαιτα-εξπρές για το σώμα. Έτσι, δεν είναι περίεργο που πολλοί πιστεύουν πως και για την ψυχική υγεία υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Ναι, τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν, πολλές φορές καθοριστικά. Αλλά δεν λύνουν από μόνα τους το πρόβλημα. Χωρίς ψυχοθεραπεία, χωρίς αλλαγές στον τρόπο ζωής, το άγχος ή η κατάθλιψη επιστρέφουν.
Σκεφτείτε κάποιον που ζει με κρίσεις πανικού. Μπορεί να νιώσει προσωρινή ανακούφιση με φαρμακευτική αγωγή, αλλά αν δεν μάθει να αναγνωρίζει τα ερεθίσματα, να αναπνέει σωστά ή να επεξεργάζεται τις σκέψεις που τον πυροδοτούν, το πρόβλημα θα παραμένει.
Οι συνταγές της αυτοβοήθειας
Σε βιβλιοπωλεία και στο διαδίκτυο, θα βρούμε πληθώρα οδηγών που υπόσχονται «ευτυχία σε 5 βήματα» ή «τέλεια ψυχολογία σε 10 μέρες». Κάποιες συμβουλές μπορεί να είναι χρήσιμες, αλλά η προβολή τους ως «μαγικό κλειδί» δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Όταν ο αναγνώστης διαπιστώσει πως η ζωή του δεν άλλαξε σε μια βδομάδα, απογοητεύεται και θεωρεί πως «κάτι πάει στραβά» με τον ίδιο.
Και όμως, δεν φταίει εκείνος. Το λάθος βρίσκεται στην υπόσχεση της εύκολης λύσης.
Η δύναμη των μικρών, σταθερών βημάτων
Η αλήθεια είναι λιγότερο ελκυστική, αλλά πολύ πιο ουσιαστική: η ψυχική υγεία είναι μαραθώνιος. Θέλει χρόνο, κόπο, συνέπεια. Θέλει συστηματική δουλειά με έναν ειδικό και καθημερινές μικρές κινήσεις που σταδιακά φέρνουν ισορροπία.
Και ποια μπορεί να είναι αυτά τα μικρά βήματα;
- Σταθερός ύπνος: καθορισμένη ώρα ύπνου και ξυπνήματος.
- Σωματική δραστηριότητα: ένα 20λεπτο περπάτημα αρκεί.
- Μικρές στιγμές ενσυνειδητότητας: μερικές αναπνοές πριν ξεκινήσει η μέρα.
- Ημερολόγιο σκέψεων: καταγραφή για κατανόηση και αποφόρτιση.
- Επικοινωνία: μια απλή συζήτηση με έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας.
Καταλήγοντας
Η ιδέα της γρήγορης λύσης είναι δελεαστική, αλλά παραπλανητική. Η ψυχική υγεία δεν διορθώνεται με μαγικά ραβδιά, αλλά με σταθερά βήματα, μικρές αλλαγές και συνεχή φροντίδα. Και ίσως αυτή είναι η πιο ελπιδοφόρα αλήθεια: ότι η θεραπεία δεν είναι ένα στιγμιαίο θαύμα, αλλά μια πορεία που μας οδηγεί σε μια πιο γεμάτη, πιο αληθινή ζωή.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Ξεκινήστε να φροντίζετε ουσιαστικά την ψυχική σας υγεία, κατανοώντας πώς τα συναισθήματα και το άγχος αποτυπώνονται στο σώμα και μάθετε πώς να επαναφέρετε την ισορροπία,
12/09/2025
Το τραύμα της συναισθηματικής στέρησης
Η ανθρώπινη ψυχή δεν τρέφεται μόνο με υλικές ανάγκες. Έχει ανάγκη από στοργή, κατανόηση, αποδοχή και ουσιαστική παρουσία. Όταν αυτά λείπουν, δημιουργείται ένα βαθύ τραύμα που συχνά δεν φαίνεται με γυμνό μάτι: το τραύμα της συναισθηματικής στέρησης.
Τι είναι η συναισθηματική στέρηση;
Η συναισθηματική στέρηση δεν σχετίζεται απαραίτητα με την έλλειψη υλικών αγαθών. Ένα παιδί μπορεί να μεγαλώνει σε ένα ασφαλές σπίτι, να έχει φαγητό, ρούχα και σχολείο, αλλά να στερείται το βλέμμα αγάπης, την αγκαλιά που καθησυχάζει ή τη φράση «είμαι εδώ για σένα».
Αυτό το κενό δημιουργεί την αίσθηση ότι «δεν αξίζω αγάπη» ή ότι «οι ανάγκες μου δεν έχουν σημασία».
Παραδείγματα στην καθημερινή ζωή
- Στην παιδική ηλικία: Ένα παιδί που κάθε φορά που κλαίει ακούει «σταμάτα, δεν είναι τίποτα», αντί για μια αγκαλιά, μαθαίνει να καταπιέζει τα συναισθήματά του.
- Στην εφηβεία: Ένας έφηβος που προσπαθεί να μοιραστεί τις ανησυχίες του και ακούει «υπερβάλλεις» ή «θα μεγαλώσεις και θα σου περάσει», μπορεί να αισθανθεί ότι δεν έχει χώρο να εκφραστεί.
- Στην ενήλικη ζωή: Ένας ενήλικας που δυσκολεύεται να δεχτεί αγάπη ή ζητά συνεχώς επιβεβαίωση από τους άλλους, συχνά κουβαλάει το αποτύπωμα αυτής της στέρησης.
Οι συνέπειες του τραύματος
Το τραύμα της συναισθηματικής στέρησης μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους:
- Δυσκολία στο να δημιουργηθούν βαθιές και ασφαλείς σχέσεις.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθηση κενού.
- Εξάρτηση από την αποδοχή των άλλων.
- Φόβος εγκατάλειψης και έντονο άγχος στις σχέσεις.
Για παράδειγμα, κάποιος που μεγάλωσε χωρίς συναισθηματική στήριξη μπορεί ως ενήλικας να μπαίνει σε σχέσεις όπου γίνεται υπερβολικά υποχωρητικός, μόνο και μόνο για να μη χάσει τον σύντροφό του.
Ο δρόμος προς τη θεραπεία
Η αναγνώριση του τραύματος είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα. Μέσα από ψυχοθεραπεία, αυτογνωσία και νέες εμπειρίες που «διδάσκουν» την ασφάλεια, είναι δυνατόν να επουλωθεί αυτό το κενό. Η επαφή με ανθρώπους που προσφέρουν γνήσια κατανόηση και αποδοχή, βοηθά να ξαναγραφτούν τα παλιά σενάρια.
Η συναισθηματική στέρηση δεν είναι καταδίκη. Είναι μια πληγή που πονά, αλλά μπορεί να επουλωθεί. Ο καθένας μας αξίζει να αγαπηθεί, να ακουστεί και να νιώσει ότι έχει σημασία. Η διαδρομή προς την αποκατάσταση ίσως είναι δύσκολη, αλλά κάθε βήμα προς την κατανόηση του εαυτού είναι ένα βήμα προς την ελευθερία.
Επιμέλεια κειμένου: Συντακτική ομάδα Α.Λ.Π.
Κατανοήστε τι κάνει μια σχέση υγιή και λειτουργική και μάθετε πώς να εφαρμόζετε αυτές τις αρχές στη δική σας ζωή,
05/09/2025
Μαθημένη Ανημπόρια: Όταν η ψυχή ξεχνά ότι μπορεί
Όλοι έχουμε περάσει στιγμές που νιώθουμε ότι «δεν έχει νόημα». Ότι ό,τι κι αν κάνουμε, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει. Είναι σαν να προσπαθούμε να κολυμπήσουμε κόντρα σε ρεύμα και, στο τέλος, να τα παρατάμε. Αυτό το φαινόμενο οι ψυχολόγοι το ονομάζουν μαθημένη ανημπόρια και το περιέγραψε για πρώτη φορά ο Martin Seligman. Με απλά λόγια, είναι όταν το μυαλό μας συνηθίζει να πιστεύει ότι δεν έχουμε έλεγχο στη ζωή μας, και έτσι σταματάμε να προσπαθούμε.
Όπως έλεγε ο Επίκτητος: «Δεν είναι τα πράγματα που μας ταράζουν, αλλά η γνώμη που έχουμε για τα πράγματα.» Αν η γνώμη μας γίνει «τίποτα δεν αλλάζει», τότε η μαθημένη ανημπόρια έχει ήδη ριζώσει βαθιά μέσα μας.
Παραδείγματα από την καθημερινότητα
Οικονομικές δυσκολίες: Ένας άνθρωπος που έχει απορριφθεί πολλές φορές σε συνεντεύξεις, μπορεί να σταματήσει να ψάχνει για δουλειά, πείθοντας τον εαυτό του ότι «δεν έχει καμία ελπίδα».
Υγεία: Κάποιος που δοκιμάζει συνέχεια δίαιτες χωρίς αποτέλεσμα, μπορεί να νιώσει ότι δεν θα καταφέρει ποτέ να βελτιώσει την υγεία του και να τα παρατήσει.
Σχέσεις: Ένα άτομο σε κακοποιητική σχέση μπορεί να πιστέψει ότι δεν υπάρχει διέξοδος, ακόμη κι όταν γύρω του υπάρχουν ευκαιρίες για βοήθεια και στήριξη.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το κοινό νήμα είναι η σκέψη: «Δεν έχει νόημα να προσπαθήσω.»
Τι συνέπειες έχει;
Η μαθημένη ανημπόρια δεν είναι απλώς μια περίοδος τεμπελιάς ή έλλειψης διάθεσης. Μπορεί να οδηγήσει σε:
- χαμηλή αυτοεκτίμηση,
- απώλεια κινήτρων,
- έντονο άγχος και θλίψη,
- περιορισμό των πραγματικών δυνατοτήτων μας.
Με άλλα λόγια, μας κλέβει το πιο σημαντικό: την πίστη στον εαυτό μας.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να την ξεπεράσουμε
Αναγνώρισε το πρόβλημα. Πες στον εαυτό σου: «Αυτό που νιώθω δεν σημαίνει ότι είμαι αδύναμος άνθρωπος, αλλά ότι έχω μάθει να σκέφτομαι έτσι μέσα από εμπειρίες.»
Μικρά βήματα, μικρές νίκες. Ο Αριστοτέλης έλεγε: «Είμαστε ό,τι επαναλαμβάνουμε. Η αριστεία λοιπόν δεν είναι πράξη, αλλά συνήθεια.» Ξεκίνα με κάτι μικρό – ένα περπάτημα, μια μικρή αλλαγή στην καθημερινότητα, μια απλή επιτυχία. Κάθε μικρή νίκη ξαναχτίζει την αυτοπεποίθηση.
Άλλαξε τον τρόπο που σκέφτεσαι. Όταν πιάνεις τον εαυτό σου να λέει «δεν μπορώ», δοκίμασε να το μετατρέψεις σε «μπορώ να κάνω ένα μικρό βήμα». Αυτό αλλάζει σιγά-σιγά την εσωτερική σου πεποίθηση.
Ζήτα υποστήριξη. Μίλα με φίλους, σε συγγενείς ή σε κάποιον ειδικό. Ο Σωκράτης έλεγε ότι «ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό» – δεν είναι ντροπή να ζητάς βοήθεια, είναι δύναμη.
Καλλιέργησε ανθεκτικότητα. Βάλε στην καθημερινότητά σου άσκηση, χαλάρωση, επαφή με τη φύση. Κράτα ένα ημερολόγιο μικρών επιτυχιών – θα εκπλαγείς όταν δεις πόσα καταφέρνεις χωρίς να το συνειδητοποιείς.
Μικρές ασκήσεις για κάθε ημέρα
- Γράψε κάθε βράδυ τρία πράγματα που πήγαν καλά μέσα στη μέρα, όσο μικρά κι αν είναι.
- Δοκίμασε να κάνεις κάτι καινούριο κάθε εβδομάδα (ένα διαφορετικό φαγητό, μια νέα διαδρομή, μια μικρή πρόκληση).
- Κράτα μια λίστα με «νίκες». Ακόμη και πράγματα όπως «σήκωσα το τηλέφωνο» ή «πήγα για 10 λεπτά περπάτημα» μετράνε.
- Χρησιμοποίησε μια θετική φράση σαν μάντρα το πρωί (π.χ. «Σήμερα θα κάνω ένα βήμα μπροστά»).
Κλείνοντας…
Η μαθημένη ανημπόρια δεν είναι μόνιμη. Είναι σαν ένα σύννεφο που μας κρύβει τον ήλιο, αλλά ο ήλιος είναι πάντα εκεί. Ο Νίτσε είπε: «Όποιος έχει ένα γιατί για να ζει, μπορεί να αντέξει σχεδόν οποιοδήποτε πώς.»
Το ζητούμενο είναι να ξαναβρούμε αυτό το «γιατί» και να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να προσπαθήσει ξανά. Γιατί η πραγματική δύναμη δεν είναι να μην πέφτουμε ποτέ, αλλά να σηκωνόμαστε κάθε φορά λίγο πιο δυνατοί.
Από τη συντακτική ομάδα του Α.Λ.Π.
Ανακάλυψε ξανά τη δύναμή σου και καλλιέργησε μια πιο φωτεινή, ενεργή στάση απέναντι στη ζωή, μέσα από το online πρόγραμμα «Η Επιστήμη της Ευτυχίας»,
29/08/2025
Όταν νιώθεις ανήσυχος ή περνάς δυσκολίες, θυμήσου…
Η καθημερινή ζωή είναι γεμάτη προκλήσεις, που συχνά μας προκαλούν ανησυχία και σύγχυση. Όμως, υπάρχουν κάποιες αλήθειες που, όταν τις θυμόμαστε, μπορούν να μας βοηθήσουν να ξαναβρούμε την εσωτερική μας ισορροπία.
- Δεν γνωρίζεις ολόκληρη ιστορία των άλλων.
Συχνά βιαζόμαστε να κρίνουμε τους άλλους, βασιζόμενοι στις δικές μας αντιλήψεις. Όμως, ο καθένας δίνει μια προσωπική μάχη, που εσύ δεν γνωρίζεις. Όταν το συνειδητοποιήσεις αυτό, θα γλιτώσεις από περιττές εντάσεις. Έτσι, αντί να κρίνεις, αποδέχεσαι ότι δεν γνωρίζεις όλη την αλήθεια και απελευθερώνεις τον εαυτό σου από την αρνητικότητα.
- Αυτό που έχεις μέσα σου δεν μπορεί να στο πάρει κανείς.
Οι καταστάσεις μπορεί να σου στερήσουν υλικά αγαθά ή ακόμα και ανθρώπινες σχέσεις, αλλά δεν μπορούν να αφαιρέσουν τις δεξιότητες και τις ικανότητες που σε έκαναν να τα αποκτήσεις. Το ταλέντο, η εργατικότητα και η εσωτερική σου δύναμη είναι πάντα εκεί για να σε βοηθήσουν να ξαναδημιουργήσεις αυτά που έχασες. Εστίασε σε ό,τι σε έκανε να πετύχεις, όχι σε ό,τι έχασες.
- Οι άνθρωποι φεύγουν, αλλά οι αναμνήσεις μένουν.
Κάποιοι άνθρωποι θα φύγουν από τη ζωή σου, αφήνοντας πίσω αναμνήσεις. Όμως, οι εμπειρίες που ζήσατε μαζί τους παραμένουν για πάντα. Κάθε σύνδεση δημιουργεί κάτι νέο μέσα μας. Μη θρηνείς γι’ αυτό που έφυγε, μέρος του θα ζει πάντα μέσα σου, μέσω των αναμνήσεων.
- Όταν κάποιος φεύγει, παίρνεις πίσω τη δική σου ενέργεια.
Η απόρριψη και ο χωρισμός συχνά φέρνουν συναισθήματα αναξιότητας και μοναξιάς. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι, όταν κάποιος φεύγει, παίρνει μαζί του τη δική του ενέργεια, αλλά σου επιστρέφεται η δική σου. Ήσουν εσύ που έδινες σε αυτόν τον άνθρωπο τη δύναμη να φαίνεται «ξεχωριστός». Τώρα μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτήν την ενέργεια για τον εαυτό σου, για να γίνεις ο πρωταγωνιστής της δικής σου ζωής.
- Ο φόβος είναι απλώς μια πόρτα που δεν χρειάζεται να ανοίξεις.
Ο φόβος και η αμφιβολία είναι φυσιολογικά, αλλά δεν πρέπει να τα αφήνεις να κυριαρχούν. Σκέψου ότι τα πιο όμορφα πράγματα στη ζωή βρίσκονται «στην άλλη πλευρά του φόβου».
Όταν επιλέγεις να μη φοβάσαι, δίνεις στον εαυτό σου την ευκαιρία να εξελιχθεί και να δημιουργήσει κάτι μοναδικό. Ο καθένας που τολμά να είναι ο εαυτός του, δεν έχει ανταγωνισμό. Όσοι σε κρίνουν σήμερα, μπορεί να προσπαθήσουν να σε μιμηθούν αύριο.
- Εσύ κρατάς το κλειδί για την απελευθέρωση από τον πόνο.
Ο πόνος μπορεί να προκληθεί από άλλους, αλλά είναι στο χέρι σου να τον αφήσεις να φύγει. Όταν κάποιος σε πληγώνει, σου αφήνει «βέλη» που μπορεί να κρατήσεις, ή να επιλέξεις να τα αφαιρέσεις και να τα πετάξεις.
Συχνά διατηρούμε τον πόνο επειδή μας κάνει να νιώθουμε συνδεδεμένοι με το άτομο που μας πλήγωσε. Αλλά αυτή η σύνδεση είναι μια ψευδαίσθηση. Μόνο όταν αποφασίσεις να αφήσεις τον πόνο πίσω, απελευθερώνεσαι πραγματικά.
- Το να ρισκάρεις στη ζωή είναι η μεγαλύτερη νίκη.
Η ίδια η ζωή είναι ένα ρίσκο. Αλλά κάθε φορά που επιλέγεις να βγεις από τη ζώνη άνεσής σου και να ζήσεις, κερδίζεις. Δεν έχει σημασία αν βρίσκεσαι μπροστά από τους άλλους, αλλά αν είσαι πιο κοντά στον πραγματικό σου εαυτό.
Υπάρχουν εμπειρίες που μπορούν να σου αποκαλύψουν πλευρές του εαυτού σου που δεν ήξερες ότι υπήρχαν, και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο.
Εμπιστεύσου τη ζωή και άφησε τις ευκαιρίες να σε οδηγήσουν εκεί που πρέπει.
Αντί λοιπόν να παρασυρόμαστε από τον φόβο, τον πόνο και τις απώλειες, μπορούμε να επιλέξουμε να εστιάσουμε στις δυνατότητες και τα δώρα που μας προσφέρει η ζωή.
Από τη συντακτική ομάδα του Α.Λ.Π.
Μάθετε βήμα-βήμα πώς μπορείτε να ζήσετε μία πιο ευτυχισμένη και πιο ικανοποιητική ζωή,